Ερωτήσεις: Φιλιώ Μπτούρη
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο της Ζωής Γκούντα με τίτλο «Καλικάντζαρος εδώ, καλικάνταρος εκεί…» από τις Εκδόσεις Παρέμβαση. Πρόκειται για ένα χριστουγεννιάτικο παιδικό παραμύθι που αφηγείται, με παιχνιδιάρικη ρίμα και ζωντανή εικονογράφηση, τις σκανταλιές των καλικαντζάρων όταν ανεβαίνουν στη γη τις μέρες των γιορτών. Παρουσιάζει τις ζαβολιές που κάνουν σε παιδιά και μεγάλους, αλλά και το πώς κάθε φορά κάποιος τους σταματά, μέχρι που με τον αγιασμό των Θεοφανίων επιστρέφουν τρομαγμένοι στα έγκατα της γης. Στο τέλος του βιβλίου συστήνονται ένας-ένας οι πιο γνωστοί καλικάντζαροι με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις αστείες τους ιδιοτροπίες, δημιουργώντας έτσι μια διασκεδαστική και τρυφερή ιστορία.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί η συγγραφέας ξεδιπλώνει τις σκέψεις της γύρω από τη δημιουργία των καλικάντζαρων και γενικότερα τη μαγεία των παραμυθιών.
-Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το παραμύθι «Καλικάντζαρος εδώ, καλικάντζαρος εκεί…»; Υπάρχει κάποια ιστορία ή ανάμνηση πίσω από τη δημιουργία του;
Οι αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων ήταν εκείνες που με οδήγησαν να γράψω για τους καλικάντζαρους. Οι παππούδες μου στο χωριό, στην Καισάρεια Κοζάνης, καθώς και η μητέρα μου, μας διηγούνταν πολλές ιστορίες για καλικάντζαρους. Οι ιστορίες αυτές διαδραματίζονταν σε κάποιον μύλο με αλεύρι, στην κουζίνα του σπιτιού, σε κάποιον φούρνο και πολλές άλλες, όπου τα μυθικά αυτά πλάσματα έκαναν ζημιές και καταστροφές. Όλα αυτά αποτέλεσαν έμπνευση για μένα και τις χρησιμοποίησα δίνοντας στις ίδιες ιστορίες μία σύγχρονη διάσταση.
-Οι καλικάντζαροι είναι μυθικά πλάσματα που συνδέονται με τα Χριστούγεννα και τη λαϊκή παράδοση. Πώς επιλέξατε να τους παρουσιάσετε μέσα από το δικό σας παραμύθι;
Παραμένουν στο παραμύθι μου τα μυθικά πλάσματα των Χριστουγέννων και της λαϊκής μας παράδοσης. Δεν άλλαξα τον τρόπο που παρουσιάζονται και συμπεριφέρονται, ούτε καν τα ονόματά τους. Τα ονόματα που χρησιμοποίησα μέσα στο παραμύθι ανήκουν κι αυτά στην παράδοσή μας. Εννοείται ότι έπρεπε να τους κάνω να δείχνουν συμπαθητικοί και παράλληλα να κάνω διασκεδαστικές τις σκανταλιές τους.
-Έχετε εικονογραφήσει η ίδια το βιβλίο. Πώς ήταν η εμπειρία του να «ζωντανεύετε» τους καλικάντζαρους μέσα από τη ζωγραφική σας;
Ήταν πρόκληση για μένα να δημιουργήσω τους δικούς μου καλικάντζαρους. Ήθελα να τους ζωγραφίσω όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματική τους εμφάνιση, αλλά επιβαλλόταν να γίνουν συμπαθητικοί. Η εμφάνισή τους κατά την παράδοση ήταν άσχημη και άγρια. Είχαν στραβά πόδια, μακριά χέρια, τρίχωμα μαύρο ή γκρι, έμοιαζαν με διαβολάκια. Εγώ διατήρησα το μαύρο τους χρώμα, τους ζωγράφισα αδύνατους με μεγάλα αυτιά και μακριά άκρα. Αφαίρεσα χαρακτηριστικά που τους έκαναν άγριους όπως νύχια, τρίχες κ.α. Απλοποίησα τη φυσιογνωμία τους, φόρεσαν σορτσάκι, κόκκινο καπέλο και κάπως έτσι μεταμορφώθηκαν σε «γλυκούληδες».
-Η ενασχόλησή σας με την αγιογραφία και τη ζωγραφική επηρέασε καθόλου τον τρόπο που βλέπετε τον κόσμο των παραμυθιών;
Προσέχω πάντα την εικονογράφηση των παραμυθιών. Πιστεύω πως, πέρα από την παιδικότητα που ορίζει ένα παραμύθι, πρέπει να βγάζει γλυκύτητα και ομορφιά. Η εικόνα ανοίγει την πόρτα στην φαντασία. Μου αρέσει η σύνδεση που υπάρχει μέσα σε ένα παραμύθι μεταξύ του λόγου και της εικόνας. Η Αγιογραφία μού έχει διδάξει τον σεβασμό που αντιμετωπίζω την δουλειά μου και με τη ζωγραφική μπορώ να αποδώσω τον λόγο με κάθε λεπτομέρεια.
-Ποιο μήνυμα ή αξία θα θέλατε να κρατήσουν τα παιδιά και οι γονείς τους μετά την ανάγνωση του παραμυθιού;
Προβάλλω σίγουρα ένα κομμάτι της λαϊκής μας παράδοσης. Έχουμε πλούσια παράδοση και είναι καλό οι νεότεροι άνθρωποι να τη γνωρίζουν. Τα παραμύθια και οι ιστορίες της παράδοσής μας πάντα προβάλλουν και τιμούν με τον τρόπο τους τον ρόλο της οικογένειας. Το ίδιο γίνεται και στο δικό μου παραμύθι. Πάντα υπάρχει ο μπαμπάς, η μαμά, ο παππούς και η γιαγιά κοντά μας, να μας αγαπάνε και να μας προστατεύουν. Ξεκάθαρο μήνυμα του παραμυθιού είναι η αξία της οικογένειας.
-Ετοιμάζετε ίσως το επόμενο παραμύθι σας; Αν ναι, μπορείτε να μας δώσετε μια μικρή «γεύση» από αυτό;
Είμαι δημιουργικός άνθρωπος. Πάντα στριφογυρίζει κάτι μέσα στο μυαλό μου. Αγαπώ πολλά πράγματα της καθημερινής μας ζωής που θα μπορούσα να γράψω. Η προϋπόθεση όμως ότι θα τα εικονογραφήσω μου δίνει μεγαλύτερο έναυσμα για να δημιουργήσω κάτι νέο.
*Η παρουσίαση του βιβλίου θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 22 Νοεμβρίου, στις 5.30 μ.μ., στο καφέ «Δέκα» (Στρατηλατών, Άλσος Αγίου Δημητρίου).
