Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 710 μ. στους πρόποδες του όρους Άσκιο, πολύ κοντά στην Εγνατία οδό, στον κόμβο της Καλαμιάς με διαδρομή Κοζάνη, Βατερό, Αλωνάκια. Πλησιέστεροι οικισμοί Ξηρολίμνη, Σκήτη, Καλαμιά. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούνταν από Τούρκους, τους γνωστούς Γιουρούκους. Η ευρύτερη περιοχή ονομαζόταν Καραγιάννια.
Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Κοζάνης, αποτελεί ιδία κοινότητα.
Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν στο Δήμο Κοζάνης τα Αλωνάκια ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 26η θέση.
Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 8ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας το Μουσουλμανικό τέμενος Ξηρολίμνης.
Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 ήταν εγγεγραμμένοι 157 άρρενες εκλογείς άπαντες μουσουλμάνοι.
Εκπαίδευση: Το τουρκικό διδακτήριο επισκευασθέν κατέστη ανεκτόν και εφωδιάσθη δι’ επαρκών θρανίων νέων, χαρτών και εικόνων του 1821. Διδάσκαλος ο Γεώργιος Γερασιμίδης με δεκαετή υπηρεσία, διορισμένος στο σχολείο από του 1924. Είναι πρότυπον επιμελούς, φιλοπόνου, σοβαρού, επιβλητικού και πράου διδασκάλου, κάτοικοι 416 πρόσφυγες. Μαθητές 63 (4-10 ως 18/12/1926 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).
Διδακτήριο είναι εκ των χειροτέρων της περιφερείας, κυριολεκτικώς τρώγλη. Σχολική βιβλιοθήκη, σχολικός κήπος δεν υπάρχουν. Μαθητές 63 άρρενες, 45 θήλεις (6-11-1934 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 122).
Έχει κατασκευασθεί μόνο η μία αίθουσα. Δεν αποπερατώθηκε η δεύτερη αίθουσα, τα εξωτερικά επιχρίσματα και το ¼ της στέγης είναι άνευ κεραμιδιών. Μαθητές 142 (12/3/37).
Διδακτήριο νεόδμητο τύπου διταξίου. Μαθητές 136 (26/2/1938).
Το διδακτήριο είναι νεόδμητο τύπου διταξίου, λείπουν οι εσωτερικές εργασίες του Γραφείου, τα εξωτερικά επιχρίσματα και τα αφοδευτήρια. Υπάρχει σχολικός κήπος έξωθι του σχολείου 200 τ.μ με περίφραξιν ομαλή. Μαθητές 150. Ενεγράφησαν και φοιτούν πάντες πλην τριών οίτινες εμηνύθησαν (23/2/39).
Διδάσκαλοι: Γερασιμίδης Γεώργιος εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου, 1892, απολυτήριον γυμνασίου Τραπεζούντος, (Αλωνάκια 38).
Ιερά: Ο πρόεδρος του Συλλόγου πολυτέκνων Σιατίστης και Περιχώρων, Παν.Τσαούσης, με υπόμνημα προς το Γενικό Διοικητή Δυτικής Μακεδονίας αναφέρει στις 15/9/46 ότι οι κοινότητες Ξηρολίμνης, Αλωνακίων, Σκήτης, Κοσκινιάς, Καλαμιάς και Λυγερής στερούνται ιερών ναών. Ζητά τη χρηματοδότηση για να αποπερατωθούν οι ναοί οι οποίοι άρχισαν να ανεγείρονται εκ του υστερήματος των κατοίκων (60/1052).
Ενοριακός ναός Γενέσεως της Θεοτόκου (1938-1968). Αγίας Τριάδας (1970-1975). Προφήτης Ηλίας (1964-1975).
Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Σαριχανλάρ με συμμετοχή του οικισμού Καλιάμπαση. Στις 1/2/1927 ο οικισμός Σαριχανλάρ μετονομάζεται σε Αλωνάκια και ο οικισμός Καλιάμπαση στις 8/8/1928 σε Καλαμιά. Στις 19/4/1930 ο οικισμός Καλαμιά αποσπάται από την κοινότητα και ορίζεται έδρα της κοινότητας Καλαμιάς. Ο οικισμός Αλωνάκια αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στις 4/12/1997 στο δήμο Κοζάνης.
Το κοινοτικό Συμβούλιο Σαριχανλάρ (Αλωνάκια) ψήφισαν στις 7-7-1921 πίστωση 250 δραχμών για συντήρηση του γραφείου Μουφτή Κοζάνης (Μουφτηλίκιο) ενοίκιο, μισθός γραμματέα, έπιπλα (60/1310).
Ο Νομάρχης Κοζάνης στις 5-12-1922 με έγγραφο στον Αστυνομικό Σταθμάρχη Σανχιλάρ (Αλωνάκια), Δερμιτζιλέρ (Σιδεράς ), Ερντομούς (Ποντοκώμη) τους παρακαλεί να διατάξουν τους προέδρους κοινοτήτων της περιφερείας να μεταφέρουν στην Κοζάνη το καταγραφέν ποσό σίτου δια τις επισιτιστικές ανάγκες της πόλεως και περιφέρειας (60/1664).
Στις κοινοτικές εκλογές, 28-2-26, ψήφισαν 104 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Κωνσταντίνος Καλογερίδης 53, Ευστράτιος Νικ. Δοπυμουζόγλου 47, Ελευθέριος Ι. Κατωτικίδης 38, Χαράλαμπος Π. Πατουλίδης 31, Ιωάννης Χριστοφορίδης 31.
Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε 348,50 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).
Πληθυσμός: 1913=533. 1920=683. 1928=814. 1940=592. 1951=635. 1961=634. 1971=433. 1981=493. 1991=433. 2001=583. 2011=368.
Προσφυγικά: Ο Νομάρχης Μεσσηνίας στις 30-4-1924 παρακαλεί το Νομάρχη Κοζάνης. να του γνωρίσει εάν επιτρέπεται η έλευση των ανηλίκων προσφυγοπαίδων Φώτιου Βογιατζίδη 9 ετών και Γεώργιο Βροχαρίδη 13 ετών να έλθουν εις Σανχιλέρ (Αλωνάκια) κοντά στον πατέρα των και θείον καταγόμενοι από Ζογκουλδάκι Ευξείνου Πόντου. Ο Νομάρχης απαντά στις 7-6-24 ότι εγκρίνει την αιτουμένη μετακίνηση των μικρών, καθ’ ότι ο πατήρ και θείος Γεώργιος Κ. Βογιατζίδης έχει εξησφαλισμένα τα μέσα της στεγάσεως και συντηρήσεως (60/1599).
Ο πρόεδρος της κοινότητας συνέταξε κατάλογο με τις οικογένειες που δικαιούνται κλινοσκεπάσματα: Οικογένειες 76. Άτομα 159. Επιτροπή Ευστράτιος Ντομπορτζιόγλου, Πέτρος Σέρβος (14-11-23).
Ο προϊστάμενος του Εποικισμού Κοζάνης αναφέρει ότι οι εγκατεστημένοι πρόσφυγες στις 2/10/1928 ήταν Μικρασιάτες 27, πόντιοι 99.
Σύλλογοι: Μορφωτικός Σύλλογος Αλωνακίων «Ο Πόντος». Λειτουργεί χορευτικό τμήμα. Πραγματοποιεί πολυποίκιλες εκδηλώσεις, όπως ποντιακή βραδιά, προβολή παραδοσιακών παιγνιδιών.
Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων αναβιώνουν τα μωεμόρια
