Δυόμισι χρόνια μετά την ανακοίνωση της απόφασης του Πρωθυπουργού για πλήρη απεξάρτηση από το λιγνίτη μέχρι το 2028 το πρόσημο παραμένει αρνητικό! Το περίφημο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης αποτελεί ακόμη σχέδιο επί χάρτου και έκθεση ιδεών. Η αλλαγή παραγωγικού και οικονομικού μοντέλου για την ευρύτερη περιοχή δεν έχει ξεκινήσει ακόμη. Αυτό ήταν αναμενόμενο. Δεν είναι δυνατόν να σχεδιαστεί μια τέτοιου είδους πρωτόγνωρη αλλαγή σε τόσο μικρό χρονικό ορίζοντα. Δεν είναι δυνατόν ο εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός να είναι κόντρα στις συνταγματικές αρχές της ισονομίας και της ισοπολιτείας. Δεν πρέπει η απολιγνιτοποίηση να αποτελεί πείραμα!
Τι είναι όμως η Απολιγνιτοποίηση;
Ουσιαστικά πρόκειται για την προβλεπόμενη μείωση και τελικά, παύση της χρήσης του λιγνίτη για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η απεξάρτηση της οικονομίας από το καύσιμο του λιγνίτη αποτελεί βασική προτεραιότητα της Ελληνικής Κυβέρνησης. Η εθνική πολιτική αποτυπώθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος, ΕΣΕΚ , στο οποίο ενσωματώθηκε ο στόχος της πλήρους απολιγνιτοποίησης της χώρας έως το 2028. Η ημερομηνία αυτή όμως, είναι μόνο η μισή αλήθεια. Κι αυτό γιατί το ορόσημο του 2028 μπορούσε να ισχύσει μόνο για μία μονάδα, του ΑΗΣ Πτολεμαΐδας V που δεν έχει λειτουργήσει ακόμη. Αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία να γνωρίζουμε πότε θα σταματήσει η λειτουργία μιας μονάδας, που αποτελεί τη μεγαλύτερη επένδυση της χώρας, αλλά να μην γνωρίζουμε πότε θα ξεκινήσει! Αντί του 2028, η περιοχή μας ουσιαστικά θα χάσει έως το 2023 πάνω από 3.300 MW! Συνεπώς, δεν μπορεί η προσέγγιση του ζητήματος να θεωρηθεί σοβαρή!
Η αγορά του Φυσικού Αερίου στην Ευρώπη παραμένει ασταθής. Με το βλέμμα στραμμένο στις διαπραγματεύσεις Ρωσίας-Ουκρανίας, οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν σε δυσθεώρητα επίπεδα. Η αστάθεια παραμένει κυρίαρχο στοιχείο στη συμπεριφορά της αγοράς, διότι η Ρωσία είναι κορυφαίος προμηθευτής των ευρωπαϊκών χωρών. Ταυτόχρονα, φαίνεται ότι κάποιοι κερδοσκοπούν, αφού τα πραγματικά δεδομένα με τις ροές φυσικού αερίου δεν δικαιολογούν τα σημερινά επίπεδα τιμών.
Ως λύση για την ενεργειακή της ανεξαρτησία η Ευρώπη εξετάζει το υγροποιημένο φυσικό αέριο, το οποίο όμως, είναι ακριβότερο από το ρωσικό και παράλληλα απαιτεί εξειδικευμένες υποδομές, τόσο για τη μεταφορά του, όσο και για την μετατροπή του σε αέριo.
Η Κυβέρνηση, κλείνοντας τις λιγνιτικές μονάδες, ανάγκασε τη χώρα να κάνει εισαγωγή ρεύματος από γειτονικές χώρες. Χώρες που οι αντίστοιχες λιγνιτικές μονάδες βρίσκονται σε απόσταση μόλις 22 χλμ από τη Δυτική Μακεδονία. Εκεί δηλαδή, ο λιγνίτης δεν αποτελεί ρυπογόνο καύσιμο!!!
Γιατί η Ευρωπαϊκή οικογένεια οδεύει μακριά από τα ορυκτά καύσιμα με ορίζοντα το έτος 2050 και αφετηρία το νωρίτερο το 2038 κι εδώ στην Ελλάδα προσπαθούμε να εξαφανίσουμε τη λιγνιτική παραγωγή 27 χρόνια νωρίτερα; Είμαστε έτοιμοι; Οι συνθήκες και η παγκόσμια ενεργειακή κρίση ευνοούν μια τέτοια στρατηγική;
Προφανώς ΌΧΙ!!
Ο στόχος της απολιγνιτοποίησης υποστηρίζει με τον πιο εμφατικό τρόπο την φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη Ήπειρος. Πρόσφατα αποδείχθηκε πως ένα τέτοιο εγχείρημα δεν συμβαδίζει με τις διεθνείς ενεργειακές εξελίξεις αλλά και με τα οικονομικά δεδομένα.
Πρέπει η Ελλάδα να αποτελέσει εμπροσθοφυλακή στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής μετάβασης; Μπορεί να σηκώσει ένα τέτοιο φορτίο ή αποτελεί ένα πείραμα;
Πιστεύουμε πως ο χρονικός ορίζοντας για την απεξάρτηση από το λιγνίτη δεν επαρκεί! Πιστεύουμε σε ένα μακροπρόθεσμο σχεδιασμό με γνώμονα την ενεργειακή επάρκεια της χώρας. Ενεργειακή επάρκεια που για να επιτευχθεί το τελευταίο διάστημα η συμμετοχή του λιγνίτη στο ενεργειακό μείγμα έφτασε στο 31%. Όπως είναι ευρέως κατανοητό μιλάμε για απαραίτητο συστατικό στην ευστάθεια του συστήματος και όχι για εφεδρεία…
Αποδεικνύεται πως το αίτημα του ΥΠΕΝ προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για δημιουργία ενός μηχανισμού στρατηγικής εφεδρείας είναι επιτακτικό για την αντιμετώπιση των απειλών, για την ασφάλεια του εφοδιασμού και για τη διατήρηση σε ψυχρή εφεδρεία (εφεδρεία αντικατάστασης) των μονάδων λιγνίτη. Ο μηχανισμός στρατηγικής εφεδρείας ίσως πρέπει να εφαρμοστεί σε μόνιμη βάση και στο πλαίσιο ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού.
Αν όλα αυτά δεν εγείρουν σοβαρές επιφυλάξεις για την απόφαση του πρόωρου τερματισμού της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη τότε κάποιοι εθελοτυφλούν.
Δεχτήκαμε κριτική για τη στάση των Ενεργειακών Δήμων στην πρώτη ημερίδα που πραγματοποιήθηκε για την Απολιγνιτοποίηση πριν δυόμισι χρόνια στον ίδιο χώρο που βρισκόμαστε και σήμερα. Γίναμε παραλήπτες αρνητικών σχολίων και βρεθήκαμε να απολογούμαστε για ευθύνες άλλων.
Θέλουμε να θυμίσουμε πως η αρχική θέση της Δημοτικής Αρχής και του Δήμου Εορδαίας ήταν, και εξακολουθεί να είναι, πως το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης με τον τρόπο που έχει προγραμματιστεί δεν είναι δίκαιο ούτε αναπτυξιακό.
Προωθεί μία βίαιη προσέγγιση, σπασμωδική και αναποτελεσματική, κόντρα στις συνταγματικές αρχές της ισονομίας και της ισοπολιτείας.
Τονίσαμε πως τα χρονικά περιθώρια που τέθηκαν δεν επαρκούν για ένα τόσο σημαντικό εγχείρημα.
Επαληθευτήκαμε ;
Δυστυχώς ΝΑΙ!
Αυτά τα δύο και πλέον χρόνια δεν υπήρξε ουσιαστική πρόοδος.
Ενώ η κυβέρνηση προσπάθησε να μας πείσει πως ο σχεδιασμός για τη δίκαιη μετάβαση ήταν άριστα δομημένος, η πραγματικότητα είναι διαφορετική!
- Το περίφημο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) που παρουσιάστηκε βρίθει ανακριβειών, τις οποίες αναδείξαμε. Καταθέσαμε τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις που εμπεριέχει το ίδιο το κατατεθειμένο σχέδιο, τα λάθη στην αναγνώριση των ζητημάτων που καλείται να λύσει και τις εσφαλμένες πληροφορίες πάνω στις οποίες αυτό βασίστηκε.
Ταυτόχρονα όμως, παρουσιάσαμε και τις προτάσεις μας για την βέλτιστη προσέγγιση στο ζήτημα της απολιγνιτοποίησης με όρους δικαιοσύνης και ομαλότητας.
- Το αρμόδιο υπουργείο για το ΣΔΑΜ ήταν το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Μόλις λίγους μήνες πριν, μας ανακοινώθηκε πως το ΣΔΑΜ επήλθε στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Αλλαγή που αποδεικνύει εσφαλμένο προγραμματισμό αλλά ταυτόχρονα απαιτούμενο, καθώς η μοναδική επίσκεψη της ηγεσίας του ΥΠΕΝ όλο αυτό το διάστημα στην περιοχή επιβεβαιώνει την έλλειψη επικοινωνίας με την τοπική αυτοδιοίκηση. Πάρα ταύτα, δεν μπορούμε παρά να χαιρετίσουμε την σημαντική προσπάθεια που γίνεται από τον Αναπληρωτή Υπουργό κ. Παπαθανάση και το Συντονιστή του ΣΔΑΜ κ. Μουσουρούλη, οι οποίοι προσπαθούν να αντιστρέψουν την μέχρι πρότινος κατάσταση.
Είναι σημαντικό όμως, να εξετάσουμε τι έχει γίνει έως σήμερα!
- Ζητήσαμε οριζόντια ένταξη των προτάσεων στο αναπτυξιακό πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» για όλους τους Ενεργειακούς Δήμους. Δυστυχώς δεν έχουμε εντάξεις έργων.
- Το πρόγραμμα απασχόλησης του ΟΑΕΔ πρώην εργαζομένων στις επιχειρήσεις που επλήγησαν λόγω της απολιγνιτοποίησης έχει πάρει ήδη τρεις φορές παράταση λόγω μικρής απορροφητικότητας (από τις 2600 θέσεις έχουν γίνει περίπου 1000 αιτήσεις, ποσοστό 38,5% περίπου). Θεωρούμε πως απαιτείται τροποποίηση των όρων της εν λόγω πρόσκλησης ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη απορροφητικότητα καθώς και επιπρόσθετη στελέχωση του παραρτήματος του οργανισμού στην Πτολεμαΐδα.
- Ζητήσαμε παράρτημα της «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» στο χώρο του ΕΚΕΤΑ ώστε να υπάρχει άμεση επικοινωνία των εμπλεκόμενων δήμων με την εταιρεία και επιτάχυνση των διαδικαστικών προβλημάτων. Δυστυχώς ακόμη δεν έχει δρομολογηθεί.
- Ζητήσαμε την συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας μέσω του Δικτύου των Ενεργειακών Δήμων στη διαδικασία λήψης κρίσιμων αποφάσεων. Δυστυχώς δεν εισακουστήκαμε.
- Δεν είμαστε κατά των ΑΠΕ. Συμφωνούμε στην ανάπτυξη των ΑΠΕ υπό προϋποθέσεις. Ζητήσαμε ένα γενικό χωροταξικό σχέδιο που θα ρυθμίζει τις χρήσεις γης. Δυστυχώς, ακόμη δεν έχει εκπονηθεί.
- Ζητήσαμε συγκεκριμένη ανάλυση για τη χρήση των ΖΑΠ. Ακόμη και σήμερα δεν έχει αποσαφηνιστεί πως θα γίνει.
- Ζητήσαμε αποκατάσταση των πρώην εξορυκτικών περιοχών και επαναπόδοση των αντίστοιχων εκτάσεων. Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει σχέδιο προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η ενεργειακή κρίση αφορά την Εορδαία; Αφορά τη Δυτική Μακεδονία; Αφορά τη Μεγαλόπολη;
Αξιότιμοι φίλοι,
η ενεργειακή κρίση αφορά όλη τη χώρα!! Αφορά κάθε νοικοκυριό, αφορά κάθε επιχείρηση… Αυτό πρέπει να το εμπεδώσουμε όλοι. Δυστυχώς, οι τιμολογιακές αυξήσεις στην ενέργεια άρχισαν να διαφαίνονται. Οι λογαριασμοί κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν δραματικά. Οι πολίτες της χώρας δεν μπορούν να αντέξουν το βαρύ αυτό φορτίο!
Η κοσμογονική αυτή ενεργειακή κρίση άλλαξε τα δεδομένα σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι λογικό μόνο η πολιτική βούληση της πολιτείας να παραμένει αμετάβλητη. Δεν είναι λογικό το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης να παραμένει στατικό, όταν η ίδια η επιτροπή του ΣΔΑΜ τόνιζε εξαρχής το δυναμικό του χαρακτήρα του και το πόσο ευέλικτο μπορεί να γίνει, αν χρειαστεί.
Έφτασε η στιγμή που πρέπει να γίνει πράξη η ευελιξία του ΣΔΑΜ. Έφτασε η στιγμή που πρέπει να γίνουν αναπροσαρμογές στον αρχικό σχεδιασμό για το καλό όλων, για το συμφέρον των πολιτών της χώρας.
Ο στόχος για εμάς, είναι να γίνουμε κοινωνοί της Μετάβασης που θα είναι πραγματικά Δίκαιη. Το εγχείρημα αυτό όμως, απαιτεί χρόνο και συνεννόηση. Στόχος η επιβίωση της περιοχής της Εορδαίας και της Δυτικής Μακεδονίας, με συντονισμένο και οργανωμένο σχέδιο.
Προτείνουμε και ζητούμε ένα μοντέλο που θα στηρίζεται στην άμεση συνεργασία Πολιτείας και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Επιβάλλεται:
- Ο ανασχεδιασμός του αρχικού χρονοδιαγράμματος για τη μετάβαση.
- Ο ρεαλιστικός σχεδιασμός με αρχή – μέση – τέλος και ορόσημα προόδου των διαδικασιών ανά τακτά διαστήματα.
- Ο διαχωρισμός στον προγραμματισμό του εγχειρήματος σε βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους.
- Η ολοκλήρωση του τελικού στόχου σε ορίζοντα δεκαετίας, στο πλαίσιο καλών πρακτικών που έχουν ακολουθηθεί σε άλλες περιοχές.
Κυρίες και κύριοι,
Η γη της Δυτική Μακεδονίας είναι ιστορική. Η Εορδαία έχει τεράστιες δυνατότητες. Καλούμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να συμπράξουν για το καλό του τόπου μας, για το συμφέρον της χώρας μας. Η ευημερία και η κοινωνική συνοχή κάθε περιφέρειας είναι αλληλένδετη με την ευημερία της ίδιας της χώρας.
Κλείνοντας, για άλλη μια φορά, θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε τη θέση μας. Το ζητούμενο είναι ένα και μόνο ένα,
μια δυνατή Εορδαία,
μια δυνατή και ενεργειακά ανεξάρτητη Ελλάδα!
