«Δυστυχώς τον κλιματικό νόμο, που πρόκειται να καθορίσει το μέλλον μας για τα επόμενα δέκα χρόνια, είχαμε την ατυχία να τον διαχειριστεί και να τον επεξεργαστεί αυτή η κυβέρνηση. Ακούσαμε και τους φορείς στη δεύτερη συνεδρίαση των επιτροπών. Fast track διαδικασία νομοθέτησης για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Είναι απαράδεκτο.
Αντιγράψατε κάποια θετικά στοιχεία από τον ευρωπαϊκό κλιματικό νόμο και αντίστοιχους νόμους άλλων κρατών – μελών, και καλά κάνατε. Βάλατε και ενδιάμεσους κλιματικούς στόχους για το 2030 και 2040, και καλά κάνατε και πάλι. Αλλά τα επίμαχα σημεία, όπου έχετε και το σοβαρό πολιτικό πρόβλημα, λόγω των λανθασμένων επιλογών σας, φαίνεται από το ν/σ για τον κλιματικό νόμο ότι τα έχετε παραλείψει. Που είναι η αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα αποδέσμευσης από το φυσικό αέριο; Κυρίως όμως φαίνεται ότι δεν το πιστεύετε αυτό το νομοσχέδιο. Είναι προφανές και γι’ αυτό άλλωστε γίνεται και με fast track διαδικασίες».
Η κ. Πέρκα αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα άρθρα:
Στο άρθρο 1 θα έπρεπε να υπάρχει ρητή αναφορά στον στόχο για τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμό Κελσίου, όπως περιγράφεται στην Συμφωνία του Παρισιού καθώς και το Σύμφωνο για το Κλίμα της Γλασκόβης. Επίσης ένας συνεκτικός κλιματικός νόμος, πρέπει να αφορά όλους τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ (όπως πχ στη φθηνή και καθαρή ενέργεια, μηδενική φτώχεια και λιγότερες ανισότητες) ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα με κοινωνικά δίκαιο τρόπο, οι οποίοι δεν καλύπτονται από το ν/σ.
Δημιουργείται σύγχυση μεταξύ των ενδιάμεσων κλιματικών στόχων του 2030,2040 του κλιματικού νόμου (δηλαδή το 55%, 80% μείωσης των εκπομπών) και του ΕΣΕΚ, που θα καταρτιστεί. Δεν έχουμε δει καν το προσχέδιο. Δεν ξέρουμε αν θα συνάδουν και πρέπει σαφέστατα να αποσαφηνιστεί η σχέση τους ώστε οι κλιματικοί στόχοι να είναι νομικά δεσμευτικοί και να μην τελούν υπό την αίρεση τυχόν διαφορετικών προβλέψεων στο ΕΣΕΚ.
Είναι θετική η θέσπιση τομεακών προϋπολογισμών στο Άρθρο 7, όμως δεν υπάρχει δέσμευση σε μακροπρόθεσμους στόχους, κριτήρια ή αρχές. Και βέβαια επειδή είναι συνήθης πρακτική η “νομιμοποίηση” ex post facto δραστηριοτήτων που μπορούν να ανατρέψουν, τους ενδιάμεσους ή τους μακροπρόθεσμους στόχους, θα θέλαμε περισσότερες διευκρινίσεις.
Το Άρθρο 10, που αφορά σε γενικά μέτρα πολιτικής, χαρακτηρίζεται ως δειλό με πνεύμα φοβικότητας, γενικόλογες εξαγγελίες και εξαιρετικά ελλιπές. Απουσιάζουν συγκεκριμένα και δεσμευτικά μέτρα και πολιτικές με συγκεκριμένες ημερομηνίες και συγκεκριμένα ποσοστά. Απουσιάζει με σαφήνεια ο στόχος απεξάρτησης από το ορυκτό αέριο με συγκεκριμένη ημερομηνία.
Στο Άρθρο 11 υπάρχει πρόβλεψη για την απολιγνιτοποίηση στις 31.12.2028 αλλά δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη αναφορά για την αποαεριοποίηση. Αυτό δεν είναι παράλειψη. Η κυβέρνηση συνεχίζει να προωθεί το φυσικό αέριο και να αντικαθιστά τον λιγνίτη με φυσικό αέριο.
Η μετατροπή της Πτολεμαΐδας 5 σε μονάδα φυσικού αερίου, ενώ δεν έχει ακόμα ξεκινήσει η λειτουργία της ως λιγνιτική μονάδα, σύμφωνα με πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη θα αντιμετωπίσει προβλήματα οικονομικής βιωσιμότητας μετά το 2025.
Σύμφωνα με την Greenpeace, από πρόσφατη ανάλυση του Global Energy Monitor, προκύπτει ότι οι ανακοινωθείσες επενδύσεις σε μονάδες φυσικού αερίου στην Ελλάδα ανέρχονται στα 8 δις και καθιστούν την Ελλάδα πρώτη χώρα στην ΕΕ στις προτεινόμενες επενδύσεις σε φυσικό αέριο. Οι ζημίες υπολογίζονται στα 400 εκ. ευρώ. Επίσης από έκθεση του Carbon Tracker προέκυψε ότι το 6% των μονάδων φυσικού αερίου στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα με ζημιές και καταλήγει ότι η δημιουργία προγραμματισμένων νέων μονάδων φυσικού αερίου για την ηλεκτροπαραγωγή, παρουσιάζει καθαρά αρνητική παρούσα αξία σε όλα τα σενάρια που εξετάζονται.
Θα περιμέναμε στον κλιματικό νόμο να δούμε αναφορά για την απαγόρευση νέων παραχωρήσεων δικαιωμάτων έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων, εάν μιλάμε για πράσινη μετάβαση και αν καταλαβαίνουμε που ακριβώς βρισκόμαστε. Δηλαδή στην δεκαετία μηδέν.
Σε ότι αφορά στα μέτρα προώθησης των οχημάτων μηδενικών εκπομπών που αναφέρονται στο άρθρο 12 εκτός της εκ νέου μετάθεσης κατά ένα χρόνο για υποχρέωση οχημάτων μηδενικών ρύπων σε ταξί, ενοικιαζόμενα, εταιρικά οχήματα και τα λοιπά, είναι αποσπασματικές διατάξεις με κρίσιμη την απουσία των δημόσιων μέσων μεταφοράς. Επαναλαμβάνω, ότι πριν το 2024 δεν πρόκειται να δούμε λεωφορείο ηλεκτρικό δημόσιο στους δρόμους μας, διότι έχει πάρει ήδη έξι παρατάσεις ο αντίστοιχος διαγωνισμός, που είχε ακυρωθεί και που είχε κάνει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για νέα λεωφορεία. Η ηλεκτροκίνηση δεν μπορεί να αφορά μόνο στις οδικές μεταφορές. Μιλάμε για τις θαλάσσιες, μιλάμε για τις αεροπορικές. Δεν υπάρχουν αναφορές και δεσμεύσεις.
Όσο για την ημερομηνία κατάργησης πώλησης οχημάτων ΜΕΚ, το ερώτημα είναι τι θα κάνετε με τα περίπου 5 εκατομμύρια παλιά και ρυπογόνα οχήματα που θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν; Και κυρίως ποια είναι τα κίνητρα αντικατάστασης, γιατί όπως έχουμε πει πολλές φορές αν δεν δοθούν κίνητρα, θα πρέπει οι φτωχοί είτε να μην έχουν αυτοκίνητο είτε να κινούνται με Tesla. Τέτοια μέριμνα δεν υπάρχει.
Για την Εγκατάσταση σημείων στάθμευσης και επαναφόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων στο Άρθρο 14 συνεχίζονται οι καθυστερήσεις, μετράμε ήδη 4 παρατάσεις. Είμαστε πανευρωπαϊκά στις 3 τελευταίες θέσεις φορτιστών ανά χιλιόμετρο και κατά τα άλλα στοχεύετε σε 300 ΣΦΗΟ ως το τέλος του 2022. Πώς θα γίνει αυτό;
Ανεπαρκείς και οι προβλέψεις στο Άρθρο 17 για τα μέτρα μείωσης των εκπομπών από τα κτίρια. Βεβαίως, έγιναν αλλαγές από το απαράδεκτο κείμενο της διαβούλευσης, όπου η απαγόρευση της πρόωρης εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου είχε συνδεθεί με τη διαθεσιμότητα δικτύου ορυκτού αερίου. Δηλαδή, έλεγε ότι σταματάμε τους καυστήρες πετρελαίου και συνδεόμαστε στο φυσικό αέριο. Αυτό μαζεύτηκε μεν, αλλά δεν μας λένε πως θα θερμαίνονται οι κάτοικοι. Δεν υπάρχει πρόβλεψη. Άρα, πάμε πάλι στο φυσικό αέριο; Θα επενδύσουμε σε έργα με ημερομηνία λήξης;
Θα ξαναφέρω το state of the art να κόβονται δίκτυα τηλεθέρμανσης και να αντικαθίστανται με φυσικό αέριο για θέρμανση και ψύξη στα σπίτια. Για να δούμε τι γίνεται στις ευρωπαϊκές χώρες.
Η Γερμανία έχει μερίδιο 50% σε ΑΠΕ για θέρμανση. Στην Ολλανδία, το 90% των νέων κτιρίων δεν έχουν σύνδεση με φυσικό αέριο, ενώ γίνονται σοβαρές προσπάθειες να αποσυνδεθούν και τα υπόλοιπα κτίρια. Το ίδιο γίνεται στη Μεγάλη Βρετανία. Στην Ισπανία, ο κλιματικός νόμος αφορά συστήματα θέρμανσης-ψύξης, με μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα και ούτω καθεξής.
Η Κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει τη μη βιωσιμότητα -οικονομική και περιβαλλοντική- της χρήσης ορυκτού αερίου για τη θέρμανση. Επεκτείνονται –φυσικά, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αφού τα ευρωπαϊκά Ταμεία σταμάτησαν να χρηματοδοτούν τέτοια έργα- δράσεις για την αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης, που συνδέονται με σύστημα τηλεθέρμανσης από συστήματα θέρμανσης φυσικού αερίου. Αυτό είναι απαράδεκτο.
Στο Άρθρο 21 περιλαμβάνεται η απαγόρευση της χρήσης μαζούτ (και όχι ντίζελ) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά ως το 2030. Οι προβλέψεις αυτές δημιουργούν σύγχυση με υφιστάμενες προβλέψεις σε ό,τι αφορά στα υγρά ορυκτά καύσιμα στην ηλεκτροπαραγωγή καθώς το υφιστάμενο ΕΣΕΚ θέτει ως στόχο τη διασύνδεση όλων των μεγάλων μη διασυνδεδεμένων νησιών ως το 2029 και την εξάλειψη του πετρελαίου σε όλες του τις μορφές, και όχι μόνο του μαζούτ, στα μη διασυνδεδεμένα νησιά ως το 2030.
Είναι αυτονόητο ότι η Πολιτεία έχει υποχρέωση να διασφαλίσει την επαρκή και έγκαιρη χρηματοδότηση όλων των ενεργειών που προβλέπει το νομοσχέδιο. Το άρθρο 24 είναι εξαιρετικά γενικό και επαναλαμβάνει υφιστάμενες προβλέψεις.
Δεν περιλαμβάνει το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, καθώς και τα ταμεία που θεσπίζονται στην οδηγία για το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ).
Φαίνεται ότι η Ευρωπαϊκή ταξινομία για τις Βιώσιμες Επενδύσεις, εφαρμόζεται προαιρετικά προκειμένου να αποφασιστεί η χρηματοδότηση ή όχι επενδύσεων. θα πρέπει να χρηματοδοτούνται επενδύσεις που εντάσσονται στην Ευρωπαϊκή ταξινομία, που ορίζει ποιες επενδύσεις είναι συμβατές και ποιες όχι με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
Συνολικά το άρθρο υστερεί σημαντικά σε σχέση π.χ. με τον Ισπανικό κλιματικό νόμο, ο οποίος προβλέπει ότι το σύνολο του εθνικού προϋπολογισμού οφείλει να δεσμεύει ελάχιστους πόρους σε ποσοστό αντίστοιχο των προβλέψεων του προϋπολογισμού της ΕΕ. Το ίδιο ισχύει και για τον Γαλλικό κλιματικό νόμο, ο οποίος προβλέπει ετήσια έκθεση greenbudgeting.
Στην πράσινη μετάβαση, το πιο σημαντικό από όλα είναι η συμμετοχή της κοινωνίας και των παραγωγικών φορέων και οι προβλέψεις του άρθρου 27 απέχουν πολύ από μια τέτοια προσέγγιση. Στην πράσινη μετάβαση θα πρέπει να πάμε όλοι μαζί. Είναι μια πολύ μεγάλη, μια πανεθνική υπόθεση και δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι γίνονται νομοσχέδια, με τον τρόπο που συζητιέται αυτό, χωρίς ανοικτό διαδικτυακό τόπο, όπου να μπορούν να συμμετέχουν όλοι και να καταθέτουν τις προτάσεις τους. Όλα αυτά, άλλωστε, και σύμφωνα με τη Σύμβαση του Άαρχους για το δικαίωμα του κοινού στην πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες, θα έπρεπε να ληφθούν υπόψη.
Στο άρθρο 28 η ετήσια έκθεση προόδου προβλέπεται ως μια γραφειοκρατική ενδοκυβερνητική διαδικασία με τους πολίτες και την Βουλή εκτός. Η ετήσια έκθεση προόδου θα πρέπει να υποβάλλεται και στη Βουλή, όπου θα πραγματοποιείται και σχετική συζήτηση.
Γιατί δεν συζητάμε στη Βουλή; Όμως, να συζητάμε πραγματικά και όχι με fast track διαδικασίες. Διότι, εγώ δεν θεωρώ ότι συζητήσαμε και πολύ αυτόν το νόμο»
