Σημαντικό βήμα για την ιδιωτικοποίηση της ενέργειας στην Ελλάδα, ήταν η ίδρυση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), η οποία και συστήθηκε ως ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή, με τον Ν. 2773/1999, στο πλαίσιο εναρμόνισης με τις Οδηγίες 2003/54/ΕΚ και 2003/55/ΕΚ και η οποία είχε αρχικά ως ρόλο την εποπτεία της εγχώριας αγοράς ενέργειας για τον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο, και την λήψη μέτρων που τείνουν στο πολυπόθητο ευρωπαϊκό σκοπό της απελευθέρωσης των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
Ήδη σήμερα με τον Ν.. 5037/2023 (ΦΕΚ Α 78/29.03.2023) η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) μετονομάστηκε σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων. Η ΡΑΑΕΥ πλέον καθίσταται αρμόδια για τον έλεγχο και τη ρύθμιση της αγοράς ενέργειας, της παροχής υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων. Η μετονομασία της Αρχής και η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της στο χώρο του νερού και των αποβλήτων συνιστά απερίφραστα το πρώτο βήμα ιδιωτικοποίησης του νερού και το δεύτερο βήμα ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης των αποβλήτων, καθώς το πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση έγινε με το λεγόμενο ΣΔΙΤ και την ίδρυση της εταιρείας ειδικού σκοπού ΕΠΑΔΥΜ Α.Ε για την διαχείριση των απορριμμάτων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
Στην φιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΥΑ και των ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ αλλά και η απελευθέρωση της αγοράς νερού είναι ζωτικής σημασίας, καθώς τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα των «εθνικών» εργολάβων, «βλέπουν» το μέλλον στην εκμετάλλευση του νερού και των αποβλήτων, η διαχείριση των οποίων συνδέεται επίσης με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς ως γνωστόν η παραγωγή ενέργειας από τα απόβλητα είναι το μέλλον στην ενεργειακή παραγωγή. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων από τον ιδιώτη αποτράπηκε την προηγούμενη δεκαετία μέσω του ΠΕΣΔΑ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και άλλων ενεργειών, αμφίβολο δε είναι αν θα αποτραπεί και τώρα που επίκειται η αναθεώρηση του, δεδομένου ότι με απόφαση της τότε Γενικής Γραμματέως της νυν κυβέρνησης είχε αποφασιστεί η ταφή των επικίνδυνων αποβλήτων όλης της χωράς εντός των ορυχείων της Δυτικής Μακεδονίας.
Το πρώτο μνημόνιο προέβλεπε την ιδιωτικοποίηση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ και η οποία και αποτράπηκε εξαιτίας μια σειράς δικαστικών αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας, το οποίο και έκρινε ότι για την παροχή υπηρεσιών ύδατος, ως «υπηρεσίας κοινής ωφελείας απολύτως ζωτικής σημασίας», που παρέχονται μονοπωλιακώς, από δίκτυα μοναδικά στην περιοχή, και για την εξασφάλιση της υγείας των πολιτών δεν νοείται παρά μόνο άμεσος κρατικός έλεγχος στους παρόχους υπηρεσιών ύδατος, ο οποίος δεν μπορεί να υποκατασταθεί με την εποπτεία επ΄αυτών.
Εντούτοις, παρά την ύπαρξη των αποφάσεων αυτών που διαφύλαξαν το δημόσιο χαρακτήρα του νερού, σήμερα βρίσκεται σε ισχύ ο Ν. 5037/2023 με τον οποίο ο έλεγχος των δημοσίων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας ανατίθεται στην Ρυθμιστική Αρχή Απόβλητων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο ότι στη νέα Ρυθμιστική αυτή Αρχή, μεταβιβάστηκαν επίσης η αρμοδιότητα εποπτείας της τιμολογιακής πολιτικής του ύδατος και άλλες αποφασιστικές αρμοδιότητες σχετικά με την κοστολόγηση και τιμολόγηση του νερού. Εκτός δε αυτών, θα ελέγχει τους παρόχους ύδρευσης, έχοντας την εξουσία επιβολής κυρώσεων και προστίμων σε αυτούς που κατά την κρίση της δεν εφαρμόζουν ορθά την προτεινόμενη και επιβαλλόμενη από αυτήν πολιτική κοστολόγησης και τιμολόγησης.
Από την στιγμή που τόσο αποφασιστικές αρμοδιότητες μεταβιβάζονται σε μία ανεξάρτητη αρχή, η οποία δεν ελέγχεται από κανέναν φορέα του Δημοσίου ή Υπουργείο, ουσιαστικά σημαίνει ότι το κράτος χάνει τον συνταγματικά κατοχυρωμένο δημόσιο έλεγχο στις υπηρεσίες ύδρευσης και επίσης ότι μετά την στρεβλωμένη αγορά ενέργειας δημιουργεί τώρα την αγορά ενέργειας και αποβλήτων. Και ως γνωστόν μια τέτοια επιλογή κανέναν ανταγωνισμό στην αγορά δεν εξυπηρετεί, καθώς όπως και στην ενέργεια, έτσι και τώρα, η κυβέρνηση επιθυμεί να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των «λίγων» και «εκλεκτών», που συνήθως είναι οι ίδιες εταιρείες που πλέον κάνουν κουμάντο στο χώρο της ενέργειας.
Έχοντας υπό τον έλεγχο τους το νερό, την ενέργεια και τα απόβλητα, οι ιδιώτες θα έχουν στα χέρια τους όλο το δημόσιο πλούτο και την επί της ουσίας θα έχουν στα χέρια τους την επιβίωση μας. Η δε περιοχή μας θα είναι «φιλέτο», δεδομένης της ύπαρξης ενεργειακών αποθεμάτων, υδάτινων πόρων και ενός ΣΔΙΤ που ήδη λειτουργεί για τα απόβλητα. Η πρόκληση αυτή είναι η μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική πρόκληση που έχουμε μπροστά μας.
Ελισσάβετ Παναγιωτίδου
Δικηγόρος
