Σύλλογος Πολιτικών Συνταξιούχων: Συμμετοχή στη διαβούλευση για την καύση απορριμμάτων

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ
Συμμετοχή στη Δημόσια Διαβούλευση του ΥΠΕΝ, για τη :
«ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (ΣΜΠΕ) ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΓΕΝΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ (ΑΕΠΥ) ΑΠΟ ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΑΣΑ)»
Κοζάνη 29-9-2025
Πρόωρη η οποιαδήποτε απόφαση για την καύση των απορριμμάτων
Ο Σύλλογος Πολιτικών Συνταξιούχων Νομού Κοζάνης συμμετέχει στη διαδικασία διαβούλευσης (ως 17-10-2025) αναφορικά με τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), που αποτελεί την εφαρμοστική μελέτη του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμάτων (ΕΣΔΑ), για το σχέδιο δημιουργίας δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) από Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ), τα οποία θα παράγονται στην Ελληνική επικράτεια, και καλύπτει γεωγραφικά το σύνολο των 13 Περιφερειών της χώρας. Ο χρονικός ορίζοντας του Σχεδίου ορίζεται στο διάστημα 2030 – 2054.
Μόνο απόψεις επί αυτής της Μελέτης έχουν νόημα, εάν δηλαδή γίνονται δεκτοί ή όχι οι όροι που θέτει και εάν πρέπει ορισμένοι να αφαιρεθούν ή άλλοι να προστεθούν ή ακόμη και να τροποποιηθούν έτσι ώστε να διασφαλίζεται η «υγιής» καύση και τέλος εάν είναι ώριμη αυτή (η καύση), αφού προηγουμένως θα πρέπει να έχουν εφαρμοστεί όλα τα προηγούμενα στάδια διαχείρισης των απορριμμάτων.
Και είναι επίσης γνωστό πως η έγκριση της Μελέτης αυτής αποτελεί, κατά νόμο, την πρώτη προϋπόθεση μαζί με τα επόμενα στάδια (διαγωνιστική διαδικασία, περιβαλλοντική αδειοδότηση κ.λπ.), για την παραπέρα έκδοση οποιασδήποτε αδείας ανέγερσης και λειτουργίας κτιριακών εγκαταστάσεων.
Από τη μελέτη αυτή αντλούμε, συνοπτικά, στοιχεία και συμπεράσματα για κρίση :
Η ΣΜΠΕ για τη Δημιουργία Δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης ΑΣΑ, υλοποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).
Στόχος του σχεδιασμού είναι τόσο η μείωση, έως το 2030, της ποσότητας των Αστικών Στερεών Αποβλήτων που καταλήγουν σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) το πολύ 10% κατά βάρος (κ.β.) των ΑΣΑ. Για τη σκοπιμότητα υλοποίησης του Σχεδίου, αιτιολογείται στη Μελέτη, ότι από τα ισοζύγια του ΕΣΔΑ προκύπτει, πως χωρίς την εφαρμογή μεθόδων θερμικής επεξεργασίας των Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ), δεν μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος του μέγιστου ποσοστού διάθεσης σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) του 10% κατά βάρος (κ.β.), της συνολικής παραγωγής ΑΣΑ.
Ακολούθως στη ΣΜΠΕ παρατίθενται τα βασικά στοιχεία των σημαντικότερων Ευρωπαϊκών Οδηγιών που σχετίζονται και με το υπό μελέτη Σχέδιο όπως :
Η Οδηγία που θέτει σαφή ιεράρχηση μεταξύ των μεθόδων διαχείρισης, με τάξη προτεραιότητας, η οποία ορίζεται ως εξής: ▪ Πρόληψη ▪ Προετοιμασία για Επαναχρησιμοποίηση ▪ Ανακύκλωση ▪ Άλλου είδους ανάκτηση, π.χ. ανάκτηση ενέργειας και ▪ Διάθεση.
Με άλλη Οδηγία ορίζονται τα «αστικά απόβλητα: α) τα ανάμεικτα απόβλητα και τα απόβλητα που συλλέγονται χωριστά από τα νοικοκυριά, μεταξύ άλλων χαρτί και χαρτόνι, γυαλί, μέταλλα, πλαστικά, βιολογικά απόβλητα, ξύλο, προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας, απορρίμματα συσκευασίας, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και ογκώδη απόβλητα, συμπεριλαμβανομένων στρωμάτων και επίπλων, β) τα ανάμεικτα απόβλητα και τα απόβλητα που συλλέγονται χωριστά από άλλες πηγές, είναι παρόμοια ως προς τη φύση και τη σύνθεση με τα οικιακά απόβλητα.
Πρωταρχικός στόχος άλλης Οδηγίας, είναι να διασφαλίσει ότι κάθε εργασία διαχείρισης αποβλήτων θα πραγματοποιείται κατά τρόπο ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και ιδίως χωρίς να δημιουργείται κίνδυνος για το νερό, τον αέρα, το έδαφος, τα φυτά ή τα ζώα, χωρίς να προκαλείται όχληση από θόρυβο ή οσμές, και χωρίς να επηρεάζεται δυσμενώς το τοπίο ή οι τοποθεσίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος.
Επανεπιβεβαιώνεται επίσης η εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και τίθενται κανόνες για την κατανομή του κόστους μεταξύ των παραγωγών και κατόχων και καθορίζεται υποχρεωτική χωριστή συλλογή για τα επικίνδυνα απόβλητα που προέρχονται από νοικοκυριά (από το 2025), κ.λπ.
Παρέχονται κίνητρα προς τους ΟΤΑ που υιοθετούν πρόσθετα μέτρα ενίσχυσης της πρόληψης και της διαλογής στην πηγή και προβλέπεται χρήση των πόρων από το τέλος ταφής για την ενίσχυση του δικτύου χωριστής διαλογής.
Πρώτιστος στόχος των Οδηγιών ανακηρύσσεται η σταδιακή μείωση της υγειονομικής ταφής και τα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν τη μείωση, έως το 2035, ποσότητας των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής στο 10 % ή λιγότερο της συνολικής ποσότητας των αστικών αποβλήτων που παράγονται κατά βάρος.
Μέσα στη τελευταία 20ετία η υγειονομική ταφή έχει μειωθεί αισθητά στην Ε.Ε. των 27, την ίδια ώρα που η ανακύκλωση και η ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων αυξάνουν με αντίστοιχους ρυθμούς.
Στην Ελλάδα θεσπίζεται ο φιλόδοξος στόχος μείωσης της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή, σε επίπεδα έως 10% κατά βάρος (κ.β.), μέχρι το 2030, φέρνοντας τον συγκεκριμένο στόχο πέντε χρόνια νωρίτερα από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές διατάξεις, οι οποίες προβλέπουν μέγιστο ποσοστό ταφής 10% το έτος 2035 και εφαρμογή προγραμμάτων «Πληρώνω όσο Πετάω» (ΠΟΠ/PAYT).
Συνοψίζοντας, στα συμπεράσματα της υπόψη Μελέτης, αναφέρεται η Μηδενική Λύση η οποία δεν προκρίνεται καθώς υπολείπεται των λοιπών σεναρίων στο πλαίσιο της πολυκριτηριακής ανάλυσης και οι δύο άλλες εναλλακτικές λύσεις (ήτοι το βασικό σενάριο και οι λοιπές εναλλακτικές) που μπορούν να θεωρηθούν ως λύσεις οι οποίες ικανοποιούν τις παραμέτρους που εξετάζονται, τόσο σε επίπεδο περιβαλλοντικό, όσο και σε θεσμικό, οικονομικό – επενδυτικό, τεχνολογικό – λειτουργικό και κοινωνικό επίπεδο και προτείνεται το βασικό σενάριο ως βέλτιστο με διαφορά από τα υπόλοιπα.
Το Βασικό Σενάριο, περιλαμβάνει την πρόταση κατασκευής και λειτουργίας έξι (6) μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης σε εθνικό επίπεδο, αφού ως περιοχή εξυπηρέτησης, νοείται το σύνολο της χώρας. Οι μονάδες θα έχουν τη δυνατότητα να επεξεργάζονται υπολείμματα απόβλητα που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, μετατρέποντάς τα σε ενέργεια.
Στην Π.Ε. Κοζάνης, η μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης της Διαχειριστικής Ενότητας 1.2 θα υποδέχεται ΑΕΠΥ από τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας (ΜΑΑ Σερρών, Ανατολικού Τομέα ΠΚΜ και Δυτικού Τομέα ΠΚΜ), Δυτικής Μακεδονίας (ΜΑΑ Κοζάνης), Ηπείρου (ΜΑΑ Ιωαννίνων), Θεσσαλίας (ΜΑΑ Λάρισας, Μαγνησίας και Δυτικής Θεσσαλίας) και μέρους της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΜΑΑ Κέρκυρας).
Και αυτό αιτιολογείται από τη διαθεσιμότητα των ΑΕΠΥ που μπορούν να αξιοποιηθούν, μέσω ενεργειακής αξιοποίησης σε επίπεδο Περιφέρειας, που καταγράφηκε στο πλαίσιο της ανάλυσης ζήτησης και της γεωγραφικής κατανομής των παραγόμενων ποσοτήτων Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ). Οι εισερχόμενες ποσότητες προς επεξεργασία στις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης υπολογίζονται σε ορίζοντα 25ετίας.. Η δυναμικότητα της κάθε μονάδας καθορίστηκε με βάση τη μέση τιμή της ποσότητας του εισερχόμενου καυσίμου κατά τη χρονοσειρά 2030 – 2054.
Υπάρχουν επιφυλάξεις : Ο Σύλλογός μας, παρακολούθησε από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα τις συζητήσεις, που έγιναν στις συνελεύσεις των αρμόδιων και υπεύθυνων θεσμικών φορέων της Περιφέρειάς μας (Περιφερειακό Συμβούλιο Δ.Μ., Πανεπιστήμιο Δ.Μ., Ιατρικών και λοιπών Συλλόγων, Επιμελητηρίων) και τις κινητοποιήσεις του λαού της περιοχής μας, όπου διατυπώθηκαν οι αρνητικές επιπτώσεις από την καύση των απορριμμάτων όπως :
Για κινδύνους και επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, και τυχόν αποθάρρυνση της ανακύκλωσης, αν η καύση γίνει η εύκολη «λύση». Η καύση απορριμμάτων (θερμική επεξεργασία) μπορεί να προσφέρει ενεργειακά και περιβαλλοντικά οφέλη, αλλά συνοδεύεται και από σημαντικούς κινδύνους, όπως : Εκπομπή ρύπων, παραγωγή τοξικής τέφρας, τυχόν λανθασμένη διαχείριση που μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση υπόγειων υδάτων ή εδάφους, κίνδυνο για την ανακύκλωση επειδή οι μονάδες καύσης χρειάζονται μια σταθερή ροή απορριμμάτων για να λειτουργούν αποδοτικά. Η πρόβλεψη του κόστους για τις μονάδες καύσης απορριμμάτων είναι ένα αμφιλεγόμενο και σύνθετο ζήτημα, καθώς περιλαμβάνει πολλές παραμέτρους, με συχνές υπερβάσεις, όπως σε προηγούμενα αντίστοιχα έργα στην Ευρώπη.
Επίλογος Πρότασης :
Με βάση τη σημερινή πραγματικότητα, διαχείρισης των απορριμμάτων (μη υποχρεωτική και μη διασφαλισμένη η χωριστή συλλογή απορριμμάτων στην πηγή, δηλαδή από τα νοικοκυριά, 10ετής προθεσμία-έως 2035-έναρξης εφαρμογής, με σύμαχο τις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας) και δεδομένων των επιφυλάξεων, θεωρούμε πρόωρη οποιαδήποτε απόφαση για την καύση τους.
Έτσι όταν ωριμάσει ο χρόνος (έως 2035) και διασφαλιστούν όλα τα περιθώρια ασφαλούς διαχείρισης των απορριμμάτων, πριν την κατάληξη της «λύσης» της καύσης, αφού και τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), όλων των Περιφερειών της Χώρας, τη δεδομένη χρονική στιγμή, βρίσκονται υπό αναθεώρηση με σκοπό την εναρμόνιση με τον ΕΣΔΑ και τη συμβατότητά τους με την Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική οικονομία, θα πρέπει να εξεταστεί και το πιο ρεαλιστικό σενάριο κατασκευής μονάδων καύσης, σε κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση (δηλαδή σε επτά περιοχές, αντί για έξι που προτείνεται στο βασικό σενάριο) ή ακόμη και σε κάθε Περιφέρεια, ανεξαρτήτως των παραγόμενων ποσοτήτων Απορριμματογενών Ενεργειακών Πρώτων Υλών (ΑΕΠΥ) σ’ αυτές (αφού μονάδες καύσης υπάρχουν εγκατεστημένες και μέσα σε Ευρωπαϊκές πόλεις, μόνο για τα απορρίμματα του πληθυσμού τους).
Έτσι πιστεύουμε πως θα υπάρξει και μικρότερη Κοινωνική αντίδραση, γιατί οι τοπικές κοινωνίες συχνά και σωστά αντιδρούν στη χωροθέτηση τέτοιων μονάδων, είτε λόγω φόβου και σωστά για την υγεία τους, είτε λόγω επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, όταν μάλιστα αυτό είναι επιβαρυμένο ή της υποβάθμισης του τοπίου και προπαντός όταν ο τόπος τους γίνεται «σκουπιδότοπος» «ξένων» απορριμμάτων.
Δεν είναι λογικό, επιτρεπτό αλλά και ηθικό, ο Νομός Κοζάνης, που για πάνω από 50 χρόνια «φώτιζε», αλλά και συνέβαλε τα μέγιστα στην οικονομική δυναμική ανάπτυξη της Πατρίδας μας, με την ενεργειακή προσφορά του ορυκτού πλούτου των σπλάχνων του να έχει, ως ανταμοιβή, την τύχη να γίνει από γη του φωτός γη της εγκατάλειψης και της φυγής.
Μετιμή
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος Η Γενική Γραμματέας
Σπύρος Καλύβας Ελένη Μπατσή Παρχαρίδου