Η Ελλάδα είναι η χώρα της Ευρώπης με το οξύτερο περιφερειακό πρόβλημα. Το γραφειοκρατικό, εξαρτημένο και μεταπρατικό κράτος εμποδίζει ουσιαστικά τη λειτουργική ενσωμάτωση των περιφερειών στο σύστημα-χώρα. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί ένα απλό δημογραφικό φαινόμενο ,αλλά είναι κυρίως ένας πολιτικό-ιδεολογικός μηχανισμός που ακυρώνει κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού και αναπαράγει την “ανάπτυξη της υπανάπτυξης”.
Ο πλούτος και η εξουσία συγκεντρώνονται στην πρωτεύουσα. Κάθε πολιτικό γεγονός για να θεωρηθεί εθνικό, πρέπει να δημιουργηθεί εκεί. Το τοπικό θεωρείται ύποπτο, γι΄ αυτό οι περιφέρειες αποφεύγουν να παράγουν τα δικά τους γεγονότα, ή -στην καλύτερη περίπτωση- ενεργούν στα πλαίσια που τους επιτρέπει το αθηναϊκό κέντρο εξουσίας. Ενώ σε όλο τον κόσμο το “εθνικό” διαχέεται σε όλη τη χώρα, στην Ελλάδα απορροφάται από την πρωτεύουσα.
Η Δυτική Μακεδονία αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα υποβάθμισης και περιθωριοποίησης των ελληνικών περιφερειών. Σήμερα, η περιφέρεια πληρώνει τις αναπτυξιακές επιλογές του παρελθόντος. Επί της ουσίας, η ανάπτυξη της περιοχής, βασίστηκε σε δύο μονοκαλλιέργειες: την εκμετάλλευση του λιγνίτη για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την τσιμεντοποίηση των πόλεων. Επακόλουθο αυτών των επιλογών ήταν η πλήρης περιβαλλοντική υποβάθμιση, η ασχήμια των πόλεων και η ερημοποίηση της υπαίθρου. Όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο, όταν οι επιλογές αυτές εξάντλησαν τα όριά τους βρεθήκαμε αντιμέτωποι με νέα προβλήματα. Η βίαιη απολιγνιτοποίηση που αποφασίστηκε και πραγματοποιήθηκε χωρίς τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, αλλά και χωρίς καμμιά σοβαρά επεξεργασμένη εναλλακτική πρόταση, οδήγησε στην πλήρη αποπαραγωγικοποίηση, στην ανεργία -κυρίως των νέων που διέφευγαν στα αστικά κέντρα ή στο εξωτερικό. Η ανεργία είναι μία από τις δύο διεξόδους που προσφέρονται σήμερα στη νεολαία που επιθυμεί να χαράξει και να δημιουργήσει τη ζωή της, αναδεικνύοντας τις επιστημονικές, τεχνικές, καλλιτεχνικές και άλλες δεξιότητες που τόσο αυτοί, όσο και οι οικογένειες τους αγωνίστηκαν για να αποκτήσουν. Η άλλη διέξοδος είναι η εποχιακή εργασία στον τουρισμό, μέσα σε άθλιες εργασιακές συνθήκες. Αυτό συνιστά την κύρια απασχόληση των περισσότερων νέων, γνωστή και ως “σεζόν”.
Οι ντόπιες πολιτικές ελίτ δεν είναι άμοιρες ευθυνών για τη σημερινή εικόνα εγκατάλειψης και παρακμής. Αφού μέχρι σήμερα στήριξαν άκριτα τις κομματικές επιλογές των κεντρικών πολιτικών ελίτ και οικοδόμησαν πολιτικές καριέρες και εκλογικές πελατείες, διεκδικούν εκ νέου την ψήφο των πολιτών της περιφέρειας, υποσχόμενοι ότι θα διορθώσουν την κατάσταση που οι ίδιοι δημιούργησαν και για την οποία είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι. Εμφανίζονται ως τεχνοκράτες, γνώστες της διοίκησης και ικανοί να απορροφήσουν κονδύλια από την Ε.Ε. Προσπαθούν να μας πείσουν ότι το πρόβλημα είναι τεχνοκρατικό, αποκρύπτοντας τη βαθιά πολιτική και ταξική του διάσταση.
Αυτό που όμως όλοι αντιλαμβάνονται και βιώνουν καθημερινά είναι ότι η Δυτική Μακεδονία και η κατ΄όνομα πρωτεύουσα της η Κοζάνη, είναι μια περιοχή χωρίς αεροδρόμιο, χωρίς σιδηρόδρομο, χωρίς φυσικό αέριο και με βασικές ελλείψεις στα ζητήματα της δημόσιας υγείας, της παιδείας, του αθλητισμού. Μια περιοχή που πλήττεται βάναυσα από την οικονομική κρίση, την βίαιη απολιγνιτοποίηση και τη φυγή των νέων ανθρώπων. Η λύση αυτών των προβλημάτων είναι σαφώς πολιτική και δεν έχει σχέση με διάφορα εγχειρίδια προς υποψήφιους επενδυτές, τα οποία ονομάζουν κατ’ ευφημισμό “σχέδιο δίκαιης μετάβασης”, και που στην ουσία εξυπηρετούν τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών και των ντόπιων μεταπρατικών οικονομικών ελίτ.
Οι πόλεις και οι περιφέρειες είναι σήμερα τα πεδία εκείνα που διαμορφώνουν την κοινωνική συνείδηση και στα οποία αναπτύσσονται οι κοινωνικοί και ταξικοί αγώνες. Είναι υποκείμενα κοινωνικού μετασχηματισμού και κοινωνικών αλλαγών. Το όραμα του Ρήγα για μια Ελλάδα με βάση τις ιστορικές περιφέρειες είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρο. Μια χώρα που δεν αναπτύσσεται ισόρροπα δεν μπορεί να έχει κοινωνικό κράτος, δημόσιες υποδομές και υπηρεσίες που να εξυπηρετούν τα λαϊκά συμφέροντα, και κυρίως δεν είναι ικανή να προασπίσει την εθνική της ανεξαρτησία.
Ζήσης Λιόγας
Μηχανολόγος Μηχανικός -Βιομηχανικός Σχεδιαστής
