Το τελευταίο διάστημα ευρέως διαδίδονται σε ΜΜΕ, σε αυτοδιοικητικά όργανα, σε δηλώσεις φορέων ότι τα φωτοβολταϊκά (φ/β) έργα επηρεάζουν αρνητικά την μελισσοκομία, ότι δεν θα έχουν διαθέσιμες εκτάσεις οι μελισσοκόμοι κτλ. Αρχικά υπήρχαν φόβοι ότι απο την κατάληψη εκτάσεων για φ/β σταθμούς δεν θα απομείνουν εκτάσεις παραγωγικής γης για καλλιέργεια και μετά το υπερβολικό επιχείρημα ότι δεν θα υπάρχει διαθέσιμη γη τη βόσκηση ζώων, τώρα ότι καταστρέφεται η μελισσοκομία.
Εκ πρώτης όψης δεν είναι κακό να ανησυχεί κανείς εκ των προτέρων για πιθανές επιπτώσεις και συνέπειες από την ανάπτυξη μιας νέας σχετικά τεχνολογίας, όμως κακό ειναι να μην αναζητά πραγματικά στοιχεία και να καταλήγει σε αστήρικτες φοβίες, καλλιεργώντας και αναμεταδίδοντας μύθους και θεωρίες συνωμοσίας που δεν βοηθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που έχουμε εγκατάσταση φ/β σταθμών σε εκτάσεις που χρησιμοποιούνται ή εν δυνάμει μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μελισσοκομία. Είναι λογικό συνεπώς να υπάρχει μια κατ’ αρχήν αντίδραση από πλευράς μελισσοκόμων για την αλλαγή της χρήσης γης. Μόνο που ευτυχώς, οι δύο χρήσεις μπορούν να συνυπάρξουν.
Μια δραστηριότητα που εμφανίζεται με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς (φ/β) είναι η μελισσοκομία. Υπάρχουν πολλοί και καλοί λόγοι γι’ αυτό. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, η αξία των τροφίμων η παραγωγή των οποίων εξαρτάται από την επικονίαση από έντομα και πτηνά ανέρχεται σε 577 δις δολάρια ετησίως[1].
Οι μέλισσες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της επικονίασης. Με την επικονίαση, μεταφέρουν τη γύρη από το αρσενικό στο θηλυκό μέρος του άνθους, και έτσι επιτυγχάνουν τη γονιμοποίησή του και τη δημιουργία του καρπού. Εάν οι μέλισσες αφανιστούν, οι 71 από τις 100 πιο σημαντικές φυτικές καλλιέργειες παγκοσμίως που επικονιάζονται από τις μέλισσες, θα αρχίσουν να εξαφανίζονται και αυτές. Καρποί όπως τα μήλα, οι φράουλες και τα αμύγδαλα θα εμφανίσουν απότομη πτώση. Χωρίς τις καλλιέργειες αυτές, εκατομμύρια άνθρωποι και ζώα θα υπέφεραν από στέρηση τροφής, αφού το 1/3 των καλλιεργειών βασίζεται στην επικονίαση. Στην Ευρώπη μόνο, πάνω από 4.000 είδη λαχανικών μεγαλώνουν χάρη στην ακούραστη δουλειά των μελισσών[2].
Δυστυχώς όμως, τα τελευταία χρόνια, οι πληθυσμοί των μελισσών βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω κυρίως της χρήσης βιοκτόνων, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες επικονίασης. Το ίδιο ισχύει και για τις πεταλούδες.
Στο προστατευμένο περιβάλλον των φωτοβολταϊκών σταθμών είναι πιο εύκολο να επιβιώσουν οι πληθυσμοί αυτοί, κάτι που υποβοηθείται και από το γεγονός ότι η βιοποικιλότητα εντός του χώρου των φωτοβολταϊκών σταθμών είναι αυξημένη σε σχέση με γειτονικές καλλιεργούμενες περιοχές. Για το λόγο αυτό, βλέπουμε τελευταία συνεταιρισμοί μελισσοκόμων να συμμαχούν με συνδέσμους και επενδυτές φωτοβολταϊκών υπερασπιζόμενοι το κοινό καλό [3] .
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της Μινεσότα στις ΗΠΑ όπου εντός φ/β πάρκων, φυτεύονται φυτά φιλικά προς έντομα επικονιαστές, φρούτα, λαχανικά και φυτά για βοσκή ενώ παραγωγοί μελιού διατηρούν μέλισσες σε τρία φ/β πάρκα, όπου οι υπεύθυνοι καλλιεργούν τοπικά φυτά. «Το πλεονέκτημα για εμάς είναι ότι στις περιοχές αυτές φυτεύονται σκόπιμα φυτά για έντομα επικονιαστές», αναφέρει χαρκτηριστικά ένας εκ των παραγωγών.
Εντός των φ/β σταθμών ασκείται μελισσοκομία. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα https://www.solar-honey.com
Αυτό το μέλι παράγεται από κυψέλες που βρίσκονται εντός φ/β πάρκων σε περιοχές φιλικές προς τον επικονιαστή. Η παραγωγή μελιού σε φ/β πάρκα προωθεί την παραγωγική χρήση της γης κάτω και γύρω από τα φ/β πλαίσια που είναι τοποθετημένα στο έδαφος. Στο παρακάτω link μπορείτε να βρείτε μέλι το οποίο παράγεται πιστοποιημένα εντός φ/β σταθμών στις ΗΠΑ: https://boltonbees.com/pages/honeys
Μια ακόμη εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο παράγει μέλι εντός φ/β στθμών (https://uk.edenrenewables.com/oursolarhoney) όπως και η εταιρεία IBERDROLA στην Ισπανία (https://www.iberdrola.com/press-room/news/detail/iberdrola-collects-solar-honey-produced-world-s-largest-photovoltaic-hive)
Η χρήση τοπικής φυσικής η καλλιεργήσιμης βλάστησης μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας των εντόμων επικονιαστών, τα οποία απειλούνται από απώλειες οικοτόπων, από δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα, από κακή διατροφή, ασθένειες, μειωμένη γενετική ποικιλομορφία και πλήθος άλλων παραγόντων.
Γίνεται αντιληπτό ότι η μελισσοκομία μπορεί να συνυπάρξει αρμονικά με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με φ/β με οφέλειες για την εταιρεία αλλά και τους μελισσοκόμους.
Βιβλιογραφία
- Jodi Helmer (2019), Solar Farms Shine a Ray of Hope on Bees and Butterflies. https://www.scientificamerican.com/article/solar-farms-shine-a-ray-of-hope-on-bees-and-butterflies/ (πρόσβαση 15.10.2021)
- https://www.greenpeace.org/greece/epirease/prostateuoume-melisses/(πρόσβαση 15.10.2021)
- Ψωμάς Σ., 2021. https://helapco.gr/greece-energy-news/fotovoltaika-agrotiki-oikonomia-kai-viopoikilotita/ (πρόσβαση 15.10.2021)
- https://modernfarmer.com/2017/09/solar-honey-in-minnesota/ (πρόσβαση 15.10.2021)
Κων/νος Χ. Γκαράκης
Ενεργειακός Μηχανικός ΜSc, MA, MBA
Eπισκέπτης Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών
Πανεπιστημίου Δυτ. Αττικής
