Το Συμπόσιο Λογοτεχνίας του περιοδικού Παρέμβαση πραγματοποιήθηκε για 9η χρονιά στην Κοζάνη, υπό την αιγίδα της Εταιρείας Συγγραφέων, με απόδοση τιμής στον Σταύρο Ζουμπουλάκη. Μια αποτίμηση και μια συνέντευξη με τη διοργανώτρια Δήμητρα Καραγιάννη. Εικόνα: Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης με τον εκδότη του της Παρέμβασης Βασίλη Καραγιάννη.
«Καμιά φορά αναρωτιέμαι γιατί γίνεται όλο αυτό; Με τόσα πολλά να μας περιμένουν κάθε μέρα, ποιος ο λόγος να ασχολείται κανείς με λέξεις, με ιδέες, με πράγματα όχι απτά; Γιατί να οργανώνουμε εκδηλώσεις, να παλεύουμε με κείμενα, με προγράμματα, με δυσεύρετες ομολογουμένως -ειδικά στον πολιτισμό- χρηματοδοτήσεις, με ένα σωρό απρόοπτα; Είναι στιγμές που δεν έχω απάντηση. Είναι όμως κι άλλες που έχω. Ή μάλλον, η σχεδόν εμμονική μου αγάπη για τον πολιτισμό έρχεται και δίνει μόνη της την απάντηση. Υπάρχουν βέβαια και πολλοί άλλοι λόγοι. Κι ο πιο βασικός είναι γιατί ο πολιτισμός μπορεί να μας ωθήσει σε κάτι καλύτερο σε κάθε επίπεδο. Από το αμιγώς πνευματικό, μέχρι το δημιουργικό και το αναπτυξιακό. Και σαφώς όλα αυτά γίνονται γιατί αξίζει να προσπαθούμε -κόντρα στον θόρυβο και τη φθορά- να θυμίσουμε πως οι λέξεις έχουν δύναμη. Πως η σκέψη δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη. Πως ο πολιτισμός δεν είναι κάτι που “παρουσιάζεται” αλλά κάτι που συμβαίνει εδώ, τώρα, ανάμεσά μας. Πως η λογοτεχνία δεν είναι για λίγους, αλλά για όποιον θέλει να σταθεί λίγο πιο όρθιος μέσα στον κόσμο».
Με αυτούς τους προβληματισμούς, που μας εκφράζουν και μας δυναμώνουν ταυτόχρονα, έκλεισε η ποιήτρια και εκδότρια Δήμητρα Καραγιάννη το Συμπόσιο Λογοτεχνίας που πραγματοποιήθηκε για 9η φέτος χρονιά, από τις 13 έως τις 19 Οκτωβρίου, στην Κοζάνη, η οποία, εκ παραδόσεως πλέον, θεωρείται «Πόλη του Βιβλίου». Ένα Συμπόσιο που έχει γεννήτορα το σαραντάχρονο πλέον και βραβευμένο με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας [2013] για την προσφορά του στα νεοελληνικά γράμματα περιοδικό «Παρέμβαση». Μάλιστα, πιο εύστοχη ονομασία δεν θα μπορούσαν να δώσουν στο περιοδικό τους ο κοζανίτης συγγραφέας Βασίλης Καραγιάννης και η πρωταρχική ομάδα, γιατί η «Παρέμβαση», από το 1984 που κυκλοφόρησε το πρώτο της τεύχος, δεν κάνει άλλο τίποτα παρά να… παρεμβαίνει με δημιουργικούς και προπαντός επιδραστικούς τρόπους στη λογοτεχνία, στον πολιτισμό γενικότερα, πατώντας στέρεα και αποφασιστικά στη μεγάλη βιβλιοφιλική παράδοση της παλιάς, δυτικομακεδονίτικης πόλης των αστών εμπόρων. Κίνηση, λοιπόν, άκρως επιδραστική και τα Συμπόσια Λογοτεχνίας που θα καταφθάσουν στην Κοζάνη, πριν εννιά χρόνια, θα γίνουν αξιοζήλευτος θεσμός και το 2026 θα στρογγυλοποιηθούν και θα γιορτάσουν τα δέκα τους χρόνια, με πολλαπλές δράσεις, από όσα μας διαβεβαίωσαν και ο πάντα επίμονος και αφοσιωμένος Βασίλης Καραγιάννης και η άξια συνεχίστρια, θυγατέρα του, Δήμητρα Καραγιάννη. Ωστόσο, ήδη το 9ο Συμπόσιο Λογοτεχνίας, που παρακολουθήσαμε, με τα πολλαπλά ανοίγματά του, μας έδωσε μια χορταστική γεύση του τι πρόκειται να συμπεριλαμβάνει το επετειακό 10ο.
Το 9ο Συμπόσιο, που είχε τεθεί και υπό την αιγίδα της Εταιρείας Συγγραφέων, άνοιξε στις 13 Οκτωβρίου με τρεις εισαγωγικές εκδηλώσεις: «Οι λέξεις που μας ενώνουν», μία εκδήλωση συμπερίληψης που διοργάνωσε το Δίκτυο Δομών Κοινωνικής Μέριμνας και Φροντίδας Σύμπλευση, «Η μουσική του λόγου: Οι Τέσσερις Εποχές – Από την ελληνική παράδοση έως τον Vivaldi», σε συνεργασία με το Νέο Ωδείο Music Art, και «Οι μαθητές γράφουν και δημιουργούν», όπου η «Παρέμβαση» συναντούσε τη δημιουργική φωνή των μαθητών μέσα από τις εκδόσεις της. Ακόμα κατά την διάρκεια της εβδομάδας του Συμποσίου, συγγραφείς και ποιητές, όπως ο Β.Π. Καραγιάννης, ο Αντώνης Κάλφας, ο Μιχάλης Πιτένης και η Ολυμπία Τσικαρδάνη, που συμμετείχαν σε αυτό επισκέφτηκαν σχολεία της Κοζάνης και μίλησαν με τα παιδιά για τη λογοτεχνία.
Το κυρίως Συμπόσιο άνοιξε το απόγευμα της Παρασκευής 17 Οκτωβρίου και έκλεισε την Κυριακή 19 Οκτωβρίου το μεσημέρι με το μεγάλο τιμητικό αφιέρωμα στον Σταύρο Ζουμπουλάκη, σύμφωνα με την παράδοση πια του Συμποσίου να τιμά ένα εκλεκτό πρόσωπο των ελληνικών γραμμάτων σε ειδική εκδήλωση. Τρεις μέρες, λοιπόν, γεμάτες με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εισηγήσεις πάνω σε θέματα, όπως η λογοτεχνία και οι όψεις της, η λογοτεχνία και η τεχνητή νοημοσύνη. Μάλιστα, η εισήγηση του συγγραφέα Μιχάλη Πιτένη προκάλεσε μια γόνιμη συζήτηση στο κοινό, ακολούθησαν αφιερώματα όπως στην ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη καθώς και στο έργο συγγραφέων και ποιητών που συμμετείχαν στο Συμπόσιο, οι οποίοι/οποίες τιμήθηκαν με ειδικές τιμητικές διακρίσεις. Μια διαφορετική νότα ήταν οι «Λογοτεχνικοί διάλογοι», καθώς και η παρουσίαση των «Εργαστηριών των συγγραφέων», που χρωμάτισαν με τον δικό τους τρόπο το Συμπόσιο καθώς συμπεριελάμβαναν και άλλες μορφές εξωστρεφούς δράσης όσον αφορά τη διάχυση, την προβολή και τη διεθνοποίηση της ελληνικής λογοτεχνίας, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης της Πάτρας. Ευφρόσυνη, ευφάνταστη και… γευσιγνωστική νότα αποτέλεσε η επίσκεψη των συμμετεχόντων στο Συμπόσιο Λογοτεχνίας σε οινοποιείο της Σιάτιστας, της πόλης με τα πανέμορφα μακεδονίτικα αρχοντικά και την παράδοση στο καλό κρασί. Στο οινοποιείο -παλιό αρχοντικό της οικογένειας Γκουτζιαμάνη- ο Απόλλωνας συνάντησε τον Διόνυσο, μέσα από τα υπέροχα κρασιά που δοκιμάσαμε -πρώτο και καλύτερο το περίφημο «λιαστό»-, τα ποιήματα που ακούσαμε, τη μουσική, με συνθέσεις του Μάνου Χατζιδάκι που απολαύσαμε -ένα μικρό αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την γέννηση του- από το εξαιρετικό κοζανίτικο τρίο που μας τις χάρισε. Μια πραγματικά θαυμάσια βραδιά.
Ωστόσο, όπως ειπώθηκε ήδη, όλα όσα με τόση επιμονή και αφοσίωση η σαραντάχρονη «Παρέμβαση» πραγματοποιεί και συνεχώς διευρύνει έχουν πίσω τους μια ιστορία στην πόλη της Κοζάνης που ξεκινά ήδη από τον….17ο αιώνα. Και προς απογοήτευση όσων εξακολουθούν να πιστεύουν σε κρυφά σχολειά και τα παρόμοια, στην Κοζάνη όχι μόνον δεν υπήρχαν τέτοια, όχι μόνον οι Οθωμανοί δεν αποτελούσαν στην πόλη παρά μια ελάχιστη μειοψηφία που δεν ενοχλούσε την ελληνική πλειοψηφία, αλλά ήδη εν έτει 1668 ανοίγει τις πύλες της μια Βιβλιοθήκη –Δημοτική και εντυπωσιακή σήμερα με ό,τι περιέχει- αλλά και ένα σχολείο ανώτερο, που μετατρέπονται σε πόλους γύρω από τους οποίους ξεφυτρώνουν και ανθίζουν, κυριολεκτικά, γενιές διανοούμενων και λογίων με σύνδεση με το πνεύμα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι το 1996, ο τότε Υπουργός Πολιτισμού και γνωστός συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος θα ανακηρύξει την Κοζάνη «Πόλη του Βιβλίου», θεσμοθετώντας την ίδρυση του «Ινστιτούτου Βιβλίου και Ανάγνωσης», μια πρωτοποριακή, για την εποχή, πρωτοβουλία που στόχευε στην προώθηση της φιλαναγνωσίας και της μελέτης του βιβλίου, μετατρέποντας για δέκα περίπου χρόνια την Κοζάνη σε εθνικό κέντρο δράσεων, με αποτέλεσμα να σημειωθεί μια πρωτοφανής για περιφερειακή πόλη σχετική δραστηριότητα. Δυστυχώς, όπως συνήθως συμβαίνει στη χώρα μας, παρά την αρχική δυναμική τους, οι θεσμοί αυτοί δεν κατόρθωσαν να εδραιωθούν μακροπρόθεσμα, λόγω έλλειψης σταθερής χρηματοδότησης, αλλά και γιατί απουσίασε η αναγκαία θεσμική μέριμνα, η πολιτική βούληση, δηλαδή, που θα διασφάλιζε τη διάρκεια και τη συνέχειά τους. Από ό,τι φαίνεται ούτε και οι εκάστοτε Δημοτικές Αρχές βοήθησαν στο να υπάρξει συνέχεια σε ό,τι είχε χτιστεί τα προηγούμενα χρόνια. Και όμως η «Παρέμβαση» συνεχίζει, και με τη συνεχή έκδοσή της και με τις εκδόσεις, τις 150 έχουν φτάσει ήδη, καλοτάξιδες να είναι, και με τα Συμπόσια Λογοτεχνίας. Πώς τα καταφέρνει; Θέσαμε, λοιπόν, μια σειρά ερωτήσεων στη Δήμητρα Καραγιάννη, που πλέον έχει την ευθύνη του εκδοτικού της «Παρέμβασης», αλλά και της διοργάνωσης των Συμποσίων – άψογης, ομολογουμένως.
Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΠΙΜΕΝΕΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ
Κυρία Καραγιάννη, σαράντα ένα χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας, πώς μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την «Παρέμβαση»;
Κατ’ αρχάς, η «Παρέμβαση» από την αρχή ακόμα δεν ήταν απλώς ένα λογοτεχνικό, περιφερειακό περιοδικό, αλλά ένα περιοδικό που στις σελίδες του δημοσίευαν διακεκριμένοι συγγραφείς, ποιητές, κριτικοί, από ολόκληρο το φάσμα της ελληνικής λογοτεχνίας. Ωστόσο, πολύ γρήγορα, η «Παρέμβαση» εξελίχθηκε σε έναν υπερδραστήριο φορέα πολιτισμού, διάδοσης της λογοτεχνίας και της φιλαναγνωσίας. Δεν είναι τυχαίο, πιστεύω, το ότι τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογτεχνίας, το 2013, για τη συνολική προσφορά του στα νεοελληνικά γράμματα.
Και αυτή η προσφορά σημαίνει στην πράξη, εκατοντάδες εκδηλώσεις και δράσεις πνευματικές και πολιτιστικές μέσα στα 40 αυτά χρόνια, δηλαδή παρουσιάσεις βιβλίων, ποιητικές βραδιές αλλά και μουσικές εκδηλώσεις, συνέδρια, αφιερώματα, αναλόγια, εκδηλώσεις για παιδιά και εφήβους, και ακόμη εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας. Με ένα λόγο, η «Παρέμβαση», ξεπερνά τα τοπικά όρια, καθώς συνδέει τη λογοτεχνική δημιουργία της περιφέρειας με τον ευρύτερο πολιτιστικό χάρτη της χώρας.
Και τα Συμπόσια Λογοτεχνίας;
Τα Συμπόσια Λογοτεχνίας είναι πλέον ένας ετήσιος πολιτιστικός θεσμός ο οποίος τίμησε σπουδαία πρόσωπα της νεοελληνικής γραμματείας, όπως τον Βασίλη Βασιλικό, τον Θανάση Βαλτινό, τον Τίτο Πατρίκιο, τον Παντελή Μπουκάλα, τη Ζυράννα Ζατέλη και φέτος τον Σταύρο Ζουμπουλάκη. Γενικότερα, τα Συμπόσια λειτουργούν ως ένας θεσμός που ενώνει τις γενιές, δημιουργώντας έναν σταθερό κύκλο ανταλλαγής διαλόγου και αγάπης για το βιβλίο. Φέτος, μάλιστα, το Συμπόσιο ήταν ανανεωμένο και διευρυμένο, με στόχο να αναδείξει τον διάλογο αναμεσα στη λογοτεχνία, την κοινωνία και τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Η «Π», εκτός από περιοδικό, έγινε και εκδοτικός οίκος με πολλές μάλιστα ήδη εκδόσεις…
Ακριβώς. Είμαστε πια και εκδοτικός οίκος, ο οποίος ιδρύθηκε το 2020 τυπικά, γιατί ως περιοδικό η «Π» έχει ήδη εκδώσει γύρω στα σαράντα βιβλία από το 1984. Η συστηματική όμως εκδοτική της παρουσία την τελευταία πενταετία αριθμεί ήδη 120 βιβλία κάθε είδους: Διηγήματα, μυθιστορήματα, λευκώματα, παιδικά βιβλία, κριτικές και άλλα. Ως εκδοτικός οίκος συμμετέχουμε επίσης σε εκθέσεις βιβλίων και γενικότερος στόχος μας είναι να συνδέσουμε την έκδοση βιβλίων με τη συνολική δράση του φορέα, μέσω της εμπλοκής και συμμετοχής των δημιουργών σε εκδηλώσεις, ώστε να υπάρχει μια αλληλεπίδραση που δημιουργεί ευκαιρίες για τους συγγραφείς στην προώθηση του έργου τους.
Έχει επίδραση η «Π» στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας στην περιοχή;
Η «Π» έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας στη Δυτική Μακεδονία με επισκέψεις συγγραφέων σε σχολεία, με δημόσιες συζητήσεις για τη λογοτεχνία και το βιβλίο, με ημερίδες και εκδηλώσεις για παιδιά και εφήβους, αλλά και παρουσιάσεις βιβλίων.
Συνεργασίες με άλλους φορείς του πολιτισμού και του βιβλίου έχετε;
Συνεργαζόμαστε με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Καθηγητές και φοιτητές συμμετέχουν στις εκδηλώσεις του Συμποσίου Λογοτεχνίας και άλλων δράσεων, προς το παρόν όμως η συνεργασία μας είναι επιστημονική και δημιουργική, χωρίς χρηματοδοτικό χαρακτήρα. Συνεργαζόμαστε επίσης με την Εταιρεία Συγγραφέων -ο Β. Π. Καραγιάννης είναι παλιό μέλος της ΕΣ-, η οποία μάλιστα θέτει υπό την αιγίδα της μεγάλες διοργανώσεις μας, όπως το Συμπόσιο Λογοτεχνίας, και στόχος μας είναι να διατηρηθεί μια σταθερή και ουσιαστική σχέση με την ΕΣ, βασισμένη στον κοινό μας στόχο, της ανάδειξης της λογοτεχνίας σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Μάλιστα, η πρόσφατη δημιουργία Επιτροπής, εκ μέρους της ΕΣ, με εκπροσώπους από την ελληνική περιφέρεια -μέλος της οποίας θα είναι και ο Β.Π. Καραγιάννης- θα είναι μια ιδανική αφορμή για κοινές δράσεις και σύσφιγξη των σχέσεών μας.
*Το κείμενο είναι αναδημοσιευμένο από το site: https://bookpress.gr/
