Γιαπράκια και σαρμάδες. Τυλιγμένοι σε φύλλα από λάχανο διατηρημένο σε άλμη, γεμισμένοι με χοιρινό κιμά και ρύζι, έχουν κεντρική θέση στο εορταστικό τραπέζι, γιατί δεν έρχονται Χριστούγεννα αν δεν τυλίξεις ντολμάδες.
Τα Χριστούγεννα οι άνθρωποι προσπαθούν να προσελκύσουν την εύνοια όλων των δυνάμεων με κάθε τρόπο. Με ύμνους, κάλαντα και τραγούδια, με στολίδια και φωτιές, με ρόδια και θυμιάματα, με νόστιμα τραταρίσματα για τον καθέναν. Δίνουν στον Χριστό ψωμί, στους καλικάντζαρους λουκάνικα, στις αρκούδες λουκουμάδες με μέλι, στα οικόσιτα ζώα αλμυροκουλούρες και στη θάλασσα τα περισσεύματα από το τραπέζι της γιορτής για να ημερέψει. Όλοι πρέπει να είναι χορτάτοι και ευχαριστημένοι. Καθένα από τα φαγητά των Χριστουγέννων έχει τον στόχο του, αλλά και τη σημειολογία του. Το κρασί γεμίζει τα ποτήρια ως ευχή για να μεγαλώνει και να απλώνει η οικογένεια σαν κληματαριά. Η πίτα ψήνεται για να υπάρχει αφθονία στο σιτάρι. Τα φαγητά που μαγειρεύονται με ρύζι είναι μια παράκληση για ευημερία, τα γλυκά περιχύνονται με το μέλι για να είναι γλυκιά η ζωή, η πιατέλα με τα μήλα ζητά από τις επουράνιες δυνάμεις το ροδοκόκκινο χρώμα της υγείας στα μάγουλα όλων. Και τα φυλλωτά και τυλιγμένα εδέσματα όπως οι λαχανοντολμάδες για να συμβολίσουν το σπαργάνωμα του Θείου Βρέφους. Το λάχανο, όμως, συνδέεται με τα μωρά από τους αρχαίους χρόνους! Η Μαριάννα Καβρουλάκη στο βιβλίο της «Η γλώσσα της γεύσης» (εκδ. Asprimera) αναφέρει πως στα Αμφιδρόμια, την αρχαία αθηναϊκή γιορτή στην οποία έδιναν στα μωρά το όνομά τους, συνήθιζαν να προσφέρουν, μεταξύ άλλων, αρνίσιο κρέας και λάχανα βρασμένα!
Οι λαχανομάχοι του Βυζαντίου
Αργότερα, στο Βυζάντιο, το λάχανο ή οφρύγιον κατηγορήθηκε ότι παράγει «μελαγχολικό χυμό» στον οργανισμό και οι γιατροί συνιστούσαν αποχή από αυτό. Όταν το κατανάλωναν, απλώς το έβραζαν και το συνόδευαν με τυρί, συνήθως βουβαλίσιο, ή διατηρούσαν τα φύλλα του σε άλμη και έφτιαχναν ντολμάδες με σταφίδες και ρύζι.
