Ο Γιάννης Τσιομπάνος για τη χορήγηση βοηθήματος γάμου: Ας δούμε όμως για τους φίλους της Κοζάνης κάποια ενδιαφέροντα σχετικά με αυτή την ιστορία

Ο Κωνσταντίνος Δρίζης (1851-1927) ήταν Κοζανίτης επιχειρηματίας και μέγας ευεργέτης της πόλης. Οι γονείς του από πολύ νωρίς φρόντισαν για την εκπαίδευση και την ανατροφή του και μαζί με τα έμφυτα προσόντα ευφυΐας που τον χαρακτήριζαν, επεξέτεινε μαζί με τον αδελφό του Αργύριο τις πατρικές τους επιχειρήσεις. Νυμφεύθηκε την Αγνή Δαρδούφα, κόρη του Κωνσταντίνου Δαρδούφα, μία από τις πλέον ευυπόληπτες και αρχοντικές οικογένειες της Κοζάνης, με την οποία δεν απέκτησαν τέκνα. Αυτό όμως δεν τους στάθηκε εμπόδιο στο να γίνουν οι γονείς των ορφανών της περιοχής, καθώς το πρώτο ορφανοτροφείο στην Κοζάνη ιδρύθηκε στο μέγαρο που έχτισε ο Κωνσταντίνος Δρίζης και που με τόση αγάπη παραχώρησαν.

Διεξήλθε από όλα τα αξιώματα της εποχής του και αφού διετέλεσε Δημογέροντας στις πρώτες συνταγματικές εκλογές που κήρυξαν οι Νεότουρκοι το 1908, εκλέχτηκε βουλευτής στο Σαντζάκι (Νομός) Σερβίων και το οποίο περιελάμβανε τότε τον Καζά των Σερβίων, της Κοζάνης, της Ελασσόνας, των Καϊλαρίων, της Ανασελίτσης και των Γρεβενών. Με την εμπειρία του αντιπροσώπευσε τα συμφέροντα της περιοχής με σωφροσύνη στο οθωμανικό κοινοβούλιο. Συνετός και μετριόφρων όμως όπως ήταν, αποχώρησε από το βουλευτικό αξίωμα, παραχωρώντας τη θέση του στον διαπρεπή δικηγόρο, Χαρίσιο Βαμβακά.

Το 1906, με τα σημάδια της απελευθέρωσης να είναι ορατά, έχτισε μεγαλοπρεπή αρχοντική οικία με αρχαϊκού ρυθμού προστύλιο, η μεγαλύτερη που είχε ανεγερθεί μέχρι τότε στην Κοζάνη. Ο ίδιος έλεγε σε συζητήσεις του: «Φτιάχνω τούτο το μέγαρο για να φιλοξενήσει τον ελευθερωτή της πόλης, τον βασιλιά των Ελλήνων»· όνειρο το οποίο τελικά πραγματοποιήθηκε και φιλοξένησε τον βασιλιά Γεώργιο τον Α’ στις 14 Οκτωβρίου του 1912.

Ο Κωνσταντίνος Δρίζης διήλθε όλη του τη ζωή βοηθώντας τον τόπο του. Μεγάλο ευεργέτη και προστάτη των φτωχών τον χαρακτήρισε το 1915 σε δημοσίευμα της εποχής η εφημερίδα «Ηχώ της Μακεδονίας». Η είδηση του θανάτου του στις 24 Αυγούστου του 1927 βύθισε στο πένθος ολόκληρη την πόλη. Το Δημοτικό Συμβούλιο συνήλθε εκτάκτως ανακηρύσσοντάς τον σε μέγα ευεργέτη. Με την ιδιόγραφη διαθήκη του, η οποία φυλάσσεται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, κληροδότησε στην πόλη τη μεγαλοπρεπή οικία του, που ήδη χρησιμοποιούνταν ως οικοτροφείο θηλέων, μία επιπλέον οικία με κατάστημα, για την οποία το 1952 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε την απαλλοτρίωσή της προκειμένου να διευρυνθεί η οδός Κωνσταντίνου Διαδόχου (η σημερινή οδός Ειρήνης, ο πεζόδρομος δηλαδή, στο σημείο απ’ όπου ξεκινά η Κ.Δρίζη) και το ποσό των 200.000 δραχμών κατατεθειμένο στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, από τους τόκους των οποίων θα προικίζονταν καθ’ έτος πέντε πτωχά κορίτσια της πόλης κατόπιν κλήρωσης. Και είναι πολύ σημαντικό να βλέπουμε ότι 95 χρόνια μετά οι όροι του κληροδοτήματος τηρούνται απαρέγκλιτα και πως βρίσκονται στα καλύτερα χέρια της Ι. Μητρόπολης Σερβίων & Κοζάνης, υπό την επίβλεψη του πατρός Κοντού Νικολάου.

Σήμερα στην Κοζάνη στο διατηρητέο Δρίζειο φιλοξενείται το Δημοτικό Ωδείο της πόλης, ενώ στον αύλειο χώρο του βρίσκεται ο τάφος του μεγάλου αυτού ευεργέτη. Χαρακτηριστικό επίσης στοιχείο του μεγάρου στη νεοελληνική μας ιστορία, αποτελεί το γεγονός ότι ήταν το πρώτο σημείο στην Ελλάδα, στο οποίο αποκαλύφθηκε ανδριάντας προς τιμή του Ελευθέριου Βενιζέλου στις 25/11/1928. Στήθηκε κατόπιν επιθυμίας που άφησε στη διαθήκη του ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Δρίζης, ένθερμος οπαδός του μεγάλου αυτού Έλληνα πολιτικού. Ο Βενιζέλος φαινόταν ως τη μέση, έβλεπε στην Ανατολή και στα χέρια του κρατούσε το χάρτη της Μεγάλης Ελλάδας. Ο ανδριάντας, έργο του γλύπτη Θωμά Θωμόπουλου, καθηγητή στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, καταστράφηκε στις 7/3/1933 από αντιβενιζελικούς.

Η ευεργεσία, χωρίς να αποτελεί βέβαια υποχρέωση, είναι προφανώς προνόμιο λιγότερων ανθρώπων, των οικονομικά επιφανέστερων, κι ο Κωνσταντίνος Δρίζης ήταν ένας από τις σημαντικότερους ευεργέτες της Κοζάνης, με το έργο του να φτάνει μέχρι και σήμερα. Οι υπόλοιποι ας παραδειγματιστούμε κι ας ακολουθήσουμε τις δικές μας «υποχρεώσεις» που μας αναλογούν, προσπαθώντας να κάνουμε ο καθένας στο μέτρο που μπορεί το περιβάλλον μας λίγο καλύτερο.

Σ.τ.Σ. Στην εικόνα, χρωμολιθόγραφη καρτ ποστάλ του 1925 από την προσωπική μου συλλογή, απεικονίζεται το μέγαρο του εμπόρου Κωνσταντίνου Δρίζη να λειτουργεί ως το εθνικό οικοτροφείο της Κοζάνης. Απεικονίζονται επίσης ο εκδότης Χατζηγρηγόριος Πιτένης σε προχωρημένη ηλικία, σε μία συνήθεια της εποχής που ήθελε τους εκδότες να παρεισφρέουν στα έργα τους, και ορφανά παιδάκια να παίζουν στη αυλή του μεγάρου. Είναι μόλις λίγα χρόνια μετά τη μικρασιατική καταστροφή και η φιλευσπλαχνία του Κωνσταντίνου Δρίζη μετέτρεψε την οικία του σε ορφανοτροφείο θηλέων, στεγάζοντας πολλές εκατοντάδες ορφανά κοριτσάκια από τον όλεθρο του μεγάλου ξεριζωμού.