” Για φάτε, πιέτε, βρε παιδιά, χαρείτε, να χαρούμε τούτον το χρόνο τον καλό, τον άλλο ποιος το ξέρει, για ζούμε, για πεθαίνουμε, για σ’ άλλον κόσμο πάμε”. ( παραδοσιακό ) Δεν είναι μακριά μας, το Πανηγύρι Αιανής, του 2050. Μάλιστα, από τα όσα ζήσαμε κι είδαμε, δεν είναι δύσκολο να ” δούμε ” εικόνες ” αναμνήσεων ” για τα χρόνια που έρχονται και τα Πανηγύρια του Μέλλοντος.
Εμείς οι μεγαλύτεροι ηλικιακά, έχουμε να μολογούμε, αλλά και ν’ αναπολούμε τα περασμένα μεγαλεία της μικρής και ιστορικής πόλης μας. Να αφηγούμαστε αυτά που ζήσαμε και να θυμόμαστε, ο καθένας από τη μεριά του, όπως την παράδοση, τα ήθη κι έθιμα, τις γιορτές, τους αρραβώνες, τις χαρές ( γάμους ) , τα βαφτίσια, τις κηδείες, τα μνημόσυνα, αλλά και τα Πανηγύρια. Πώς όμως αλλάζουν οι καιροί; Πώς μια ζωντανή κοινωνία της μικρής μας Αιανής, έχει συρρικνωθεί πληθυσμιακά αφάνταστα και σε τέτοιο βαθμό ; Και να της λείπει κάτι από τις υποδομές; Όχι φυσικά.
Την μικρή μας κωμόπολη, κοσμούν, όλες οι απαραίτητες υποδομές, προς εξυπηρέτηση των Δημοτών μας. Σχολικά διδακτήρια, όλων των βαθμίδων, Εκκλησίες, Αρχαιολογικό Μουσείο, Πνευματικό Κέντρο, Αθλητικά Κέντρα ( ανοιχτά και κλειστά ), δρόμοι, πάρκα, πλατείες, τεχνικά έργα υποδομής και άλλα. Κι όλα τα παραπάνω επιτεύχθηκαν με αγώνα και προγραμματισμό των Κοινοτικών και Δημοτικών Αρχών, με την χρηματοδότηση από μέρους της πολιτείας και την συνδρομή των δημοτών.
Σ’ αυτό το κομμάτι των υλικών υποδομών ” παίρνουμε ” άριστα. Στο ανθρώπινο όμως δυναμικό; Το ανθρώπινο δυναμικό, με τα πολυποίκιλα ενδογενή προβλήματα, όπως οικονομική κρίση, δημογραφικό, εργασιακό, μεταναστευτικό, οδήγησαν καθοριστικά την Αιανή σε πληθυσμιακή συρρίκνωση, σε ” φτωχή κορασίδα “, αλλά περιζήτητη νύμφη, όλων των Κρατικών Κέντρων Αποφάσεων.
Η μεγάλη οικονομική κρίση, η Αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση ” Καλλικράτης ” , το κλείσιμο των ΕΛΣΙ, της ΑΕΒΑΛ, των ΜΑΒΕ και τώρα της ΔΕΗ, έδωσαν στην Αιανή το τελειωτικό χτύπημα. Αλλά και πόσα άλλα αίτια ή παραλείψεις του Αθηνοκεντρικού Κράτους, δεν οδηγούν όχι μόνον την Αιανή , αλλά κι άλλες κωμοπόλεις στον μαρασμό; Στους πέντε ανέμους σκόρπισαν τα παιδιά της Αιανής. Από Αυστραλία, μέχρι Καναδά. Από Σουηδία, μέχρι Ιταλία. Από Κύπρο κι Μέση Ανατολή, μέχρι Αγγλία κι από εντός της Ελλάδας σ’ όλες τις μεγαλουπόλεις. Άλλα για το πικρό μεροκάματο, άλλα για σπουδές, άλλα λόγω αστυφιλίας κι άλλα στη μαύρη ξενιτιά. Μα και πολλά, εδώ κοντά μας στην ” πλανεύτρα Κόζιανη ” , λόγω τηλεθέρμανσης. Και τώρα που έρχεται το Πανηγύρι, περιμένουμε να τα καλωσορίσουμε, να ανοίξουμε τις αγκαλιές και να τα κλείσουμε σφιχτά μέσα μας , να μην ξαναφύγουν, γιατί τους αγαπάμε, τους θέλουμε κοντά μας.
Γιαγιάδες και παππούδες, γονείς κι αδέρφια, με λαχτάρα τους περιμένουμε. Οι γιαγιάδες κι οι μανάδες με τις τραγανές στριφτές πίτες και τις γαλατόπιτες. Οι παππούδες κι οι πατεράδες με τα ψητά, τα κεμπάπ, τα κοκορέτσια και τους εκλεκτούς μεζέδες της ώρας, για το μεγάλο πανηγυριάτικο τραπέζι της οικογένειας, μετά τον εκκλησιασμό, χωρίς φυσικά να λείπει και το κατακόκκινο κρασί. Και σαν έρθει η ώρα, το βράδυ, όλοι αντάμα, όλο το σόϊ, με τις παρέες, στην πλατεία, στα κλαρίνα, για το γλέντι του Πανηγυριού.
Εκεί που στήνεται χορός τρανός, πιασμένοι χέρι χέρι, δείγμα ενότητας της κοινωνίας, κάτω από τον ήχο του κλαρίνου, χορεύοντας κυκλωτικούς, παραδοσιακούς χορούς, μέχρι τις πρωινές ώρες. Το Πανηγύρι μας κρατά τρεις μέρες.
Και γιορτάζεται το τριήμερο Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα ( Πεντηκοστής κι Αγίου Πνεύματος ). Οι πρόγονοι κι πατεράδες μας, επέλεξαν να γιορτάζουν το Πανηγύρι της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος, σε συνδυασμό και με σεβασμό στον εορτασμό του Μοναστηριού της Αγίας Τριάδος ( Ι. Μ. Ιλαρίωνα ). Άλλα ήθη, άλλες εποχές. Το Πανηγύρι της Αιανής, ήταν το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός της επαρχίας Ελίμειας και Κοζάνης. Για ένα τριήμερο, μεγάλη κοσμοπλημμύρα, κατέκλυζε την Αιανή. Πατείς με πατώ σε. Και μάλιστα χωρίς τα σημερινά μέσα, αυτοκίνητα, ταξί, λεωφορεία.
Η φιλοξενία ήταν υποδειγματική. Όλα τα φτωχικά σπιτικά, ορθάνοιχτες είχαν τις πόρτες τους σε περαστικούς, συγγενείς , φίλους και γνωστούς. Από τα γυμνασιακά μου χρόνια, ενθυμούμαι πολλά. Γλέντια, χοροί, διασκέδαση. 1969, μαθητές έκτης τάξης, στο Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Κοζάνης, εγώ κι ο αείμνηστος Βασίλης Κοντός του Δημητρίου, ήμασταν εκδρομή, το γύρο της Πελοποννήσου, επιστρέψαμε του Αγίου Πνεύματος, και με τους συμμαθητές και παρέα μας, γύρω στα έξι άτομα, όλοι κοντοχωριανοί, που τους φιλοξενήσαμε στα σπίτια μας, ήρθαμε στο Πανηγύρι. Όλη νύχτα γλεντήσαμε στα κλαρίνα και το πρωί την Τρίτη , πήγαμε στο Γυμνάσιο. Σ’ όλα τα μαγαζιά ( έτσι λέγαμε τα κέντρα ή τις ταβέρνες) , ήταν στημένες ορχήστρες, ντυζίνες, με αξιόλογους κλαρινίστες, τραγουδιστές και ντιζέζες ή με μπουζούκια.
Μια χρονιά ο Ιωάννης Μανιάκας ( ο γνωστός Γιαννούλτς ), καλλιτεχνικός ιμπρεσάριος, κατέβηκε στην Αθήνα κι έφερε την μεγάλη φίρμα του δημοτικού τραγουδιού, τη γνωστή Μπραχοπούλου, με την κομπανία της. Διαχρονικά, το πέρασμα του Πανηγυριού, άφησε αποτυπώματα σε όλους μας κι οι αναμνήσεις έχουν ξεχωριστές στιγμές στη ζωή μας. Βάλτε με το νου σας, εικόνες σαν αυτές : γύρος του θανάτου, ηλεκτρικά κουρσάκια, παιχνίδια, περιστρεφόμενες αλυσίδες, εκθέσεις βιβλίων, βόλτες, πασατέμπο, χαλβάς Φαρσάλων, γλυκά. Και σαν νύχτωνε , όλα καλύπτονταν από τους ήχους των κλαρίνων. Πέρασαν χρόνια πολλά, τα ” μαγαζιά ” , άλλο δεν βάζουν κλαρίνα .
Οι Κοινοτικές και Δημοτικές Αρχές, με τον Πολιτιστικό Σύλλογο ( ήταν ” μονοπώλιο ” από το 1977, σήμερα έχουμε πολλούς ) ή και με τον Αθλητικό Σύλλογο από κοινού, διοργανώνουν το Πανηγύρι στην πλατεία, με χορευτικά κι άλλες παράλληλες εκδηλώσεις. Κι ο λόγος είναι, απλός, κατανοητός. Ο εθελοντισμός, η συνέχεια στο Πανηγύρι, η ικανοποίηση, το γλέντι, η διασκέδαση των επισκεπτών και η κερδοφορία εσόδων από την διαχείριση της αγοραπωλησίας ποτών, αναψυκτικών και εδεσμάτων, με την άδεια της Οικονομικής Εφορίας, επέβαλαν εθιμικά έναν νέο τρόπο διοργάνωσης του Πανηγυριού. Κι είναι τιμή για την νεολαία, η εθελοντική συμμετοχή της για την οργάνωση του Πανηγυριού.
Η μη συμμετοχή κι η άρνηση δεν είναι καλά σημάδια. Άλλαξαν οι καιροί. Νέες εποχές. Απαιτούνται θυσίες κι εθελοντισμός από μέρους της νεολαίας, αλλά κι εμείς από την μεριά μας να συνεργήσουμε θετικά, για την οργάνωση και την συμμετοχή μας στον εορτασμό του Πανηγυριού. Οι προετοιμασίες, πρέπει να βασίζονται σε ένα βασικό και σωστό οργανόγραμμα. ( τρόπος, τόπος, χρόνος ).
Με τη λήξη του Πανηγυριού, από την άλλη μέρα οι αρμόδιοι φορείς Κοινότητα , Σύλλογοι, πρέπει να σκέφτονται την οργάνωση της άλλης χρονιάς. Πριν από λίγα χρόνια, είχαμε και κόσμο. Σήμερα μείναμε μόνοι μας, μετρημένοι στα δάχτυλα. Σε λίγα χρόνια, με τον ρυθμό μείωσης του ανθρώπινου δυναμικού, το δημογραφικό να χτυπάει στο κόκκινο, οι αρραβώνες, οι γάμοι, τα βαφτίσια να είναι σε μηδενικό βαθμό, η Αιανή θα ” ξεμείνει “. Οι νέοι το να συζούν, χωρίς να κάνουν παιδιά κι άλλοι να προτιμούν την μοναχική ζωή τους, είναι ένας νέος τρόπος ζωής, χωρίς συνέχεια. Σεβαστό, αλλά οδηγούμαστε σε αδιέξοδο, μ’ αυτόν τον τρόπο.
Το δώρο της ζωής, μας το χάρισαν οι γονείς μας. Αυτό το δώρο δεν είναι χωρίς ανταπόδοση. Τις λύσεις δεν μπορώ να σας τις δώσω, εγώ. Είναι ζήτημα της Κυβέρνησης. Προσωπικά είμαι θιασώτης του θεσμού της οικογένειας, με όλα τα θετικά ενδυνάμωσης της κάθε κοινωνίας. Όλα τα παραπάνω όμως, μα όλα μαρτυρούν κι οδηγούν στο ερώτημα: Πώς θα είναι το Πανηγύρι του 2050 στην Αιανή; Θα είναι μια ” ανάμνηση ” του μέλλοντος.
Τα χωριά, της Ηπείρου με τα ονομαστά και ξεχωριστά Πανηγύρια, τα θαυμάζουμε πολλοί από μας. Μάλιστα πολλοί, μπήκατε στον γλυκό πειρασμό να τα ζήσετε κιόλας. Έρημα χωριά, που ζωντανεύουν την περίοδο των Πανηγυριών τους, για μερικές μέρες. Προσπαθούν με νύχια και δόντια να διαφυλάξουν την παράδοσή τους, τον πολιτισμό τους. Κι εμείς τί παρακαλούμε; Να ερημώσει η Αιανή; Γιατί αυτή η μιζέρια; Περιμένουμε το 2050; Κι ύστερα, αφού χάσουμε ό,τι πολυτιμότερο έχουμε, θα τρέχουμε και δεν θα φτάνουμε. Αν δεν λαλήσουν ( ακουστούν ) τα κλαρίνα, στην πλατεία και στις γειτονιές, με τα μπρατίμια, να παν να πάρουν τον κουμπάρο, τον γαμπρό και την νύφη, να στηθεί το γαμήλιο γλέντι, να ακουστούν κλάματα μωρών στα σπίτια, φωνές στις γειτονιές και στα σχολειά, το μέλλον της Αιανής και της Ελλάδας, είναι αβέβαιο.
Να λοιπόν, η ” ανάμνησή ” για το Πανηγύρι του 2050. Αυτή την εικόνα του μέλλοντος, βλέπω. Τα παιδιά μου, τα παιδιά σας, τα εγγόνια μου και τα εγγόνια σας, να, με τα μάτια μου τα βλέπω μπροστά μου, να επικοινωνούν μέσω internet, και να δίνουν ραντεβού για το Πανηγύρι στο χωριό τους, την έρημη Αιανή. Νά ‘ρχονται για δυο τρεις μέρες, από τα πέρατα του κόσμου, σ’ ανάμνηση των παππούδων τους και για την τιμή των γερόντων γονιών τους, να αποτίουν φόρο τιμής κι αγάπης στον τόπο καταγωγής τους, με γλέντια και χορούς και να δίνουν ραντεβού για του χρόνου.
Προσωπικά τόσον εγώ , όσον κι άλλοι συγχωριανοί μου κι είμαστε πολλοί, σε μια άλλη εποχή, επιλέξαμε να χτίσουμε το σπιτικό μας στην Αιανή, να αποκτήσουμε οικογένεια και να ζούμε εδώ. Δεν ήταν πλεονέκτημα, ήταν επιλογή μας. Αλλά και για όλους τους χωριανούς μας, αν και η επιλογή τους ήταν άλλη ( σεβαστή ), πρέπει κι αυτό πιστεύω, ότι μέσα τους κάτι τους κεντρίζει, πέστο Νόστος, πέστο να δουν τους δικούς τους, ας κάνουν την αρχή να δώσουν την ευκαιρία στον εαυτό τους, στα παιδιά τους, στα εγγόνια τους, να ‘ ρθουν να ζήσουν το Πανηγύρι του χωριού τους.
Αν σε δύσκολους και χαλεπούς καιρούς ( κατοχή ) η Αιανή, με την φιλοξενία και τα προϊόντα της γλύτωσε από βέβαιο θάνατο, κατοίκους της πόλης, σήμερα η Αιανή έχει ανάγκη στήριξης από τα ίδια τα τέκνα της που ζουν στις πόλεις. Δεν είμαστε φτωχοί, δεν πεινάμε, από κόσμο έχουμε ανάγκη, από ανθρώπους.
Ο Βίκτωρ Ουγκώ, είπε : Η φτώχεια πλάθει ανθρώπους. Να ειδωθούν συνομήλικοι και φίλοι, να ανταλλάξουν κουβέντες κι εμπειρίες, πίνοντας έναν καφέ ή ένα ποτήρι κρασί, βρε αδερφέ, όπως παλιά. Και μ’ αυτές τις σκέψεις, περιμένοντας να γιορτάσουμε και φέτος το Πανηγύρι μας, ας συνδράμουμε ο καθένας από τη μεριά του, να υποδεχτούμε και να φιλοξενήσουμε τα ” ξενιτεμένα μας πουλιά ” .
Όσο για τους συνδιοργανωτές του Πανηγυριού, να έχουν πίστη στον εαυτό τους και καλή διάθεση για εθελοντισμό. Ζούμε ο καθένας μας για όλους κι όλοι για την Αιανή.
Καλή αντάμωση στο Πανηγύρι Χωριανοί.
Αιανή, 24 Μάη 2023
Στέφανος Βαβλιάρας Σ
υνταξιούχος δάσκαλος Πρώην Δήμαρχος
