Στην κορύφωσή της πλησιάζει κι η φετινή Αποκριά. Παράλληλα όμως, σε κάποια άλλη εποχή, το 1956 σ’ ένα μικρό βιβλιαράκι μόλις 20 σελίδων, ο Δημήτριος Γκαβανάς κυκλοφορούσε τα «Τραγούδια Αποκριάτικα Κοζάνης». Στο σύντομο πρόλογό του, όσο του επιτρέπει η μικρή έκταση του βιβλίου, μάς αφήνει ως πνευματική παρακαταθήκη μικρές αλλά ουσιώδεις πληροφορίες γύρω από το έθιμο της Αποκριάς· το ίδιο και στα 32 τραγούδια που περιέχει το βιβλίο αυτό. Λόγω συντομίας χρόνου, περιορίζομαι στο να σας μεταφέρω, ασχολίαστο ιστορικά αλλά αυτούσιο στη μεταγραφή του, το γλαφυρό αυτό κι ενδιαφέρον εισαγωγικό του σημείωμα.
«Η πόλις της Κοζάνης πανηγυρίζει τες αποκριές (μικρές και μεγάλες) με ασυνήθη ευθυμία.
Αποτελεί δε παράδοσι από την παληά εποχή το Καρναβάλι της Κοζάνης.
Την νύχτα εξ άλλου της Κυριακής μετά το δείπνο και το χάσκαρη, το έθιμο ο Φανός, δεν συναντάται εις άλλους τόπους.
Εις τας συνοικίας Αλώνια, Άγιο Δημήτριο, Νεάπολι, Βλάχικα και Καρεμαρειό, μικροί μεγάλοι, συγκεντρώνουν διάφορα καύσιμα υλικά, ιδία πολλά δαδιά, σχηματίζουν σωρούς και την νύχτα ανάπτουν τα υλικά και γύρω της φωτιάς χορεύουν και τραγουδούν με ευθυμία άνδρες, γυναίκες, παιδιά, κορίτσια, πλούσιοι και πτωχοί, πηδούν στη φωτιά, γελούν, αστειεύονται, ξενυχτούν. Η γειτονιά όλη προσφέρει εις τους πανηγυρίζοντας κρασί, μεζέδες, ρακί, αυγά, γλυκά κλπ. Το κρασί, η ευθυμία, λύουν την γλώσσα, ιδία των γεροντοτέρων, των καρναβαλιών και των παιδιών και τα περιγελαστικά τραγούδια αντηχούν θορυβωδώς απ’ όλων τα στόματα μαζή.
Ο Ραγγαβέλας, η Χατζηντάληνα, η μπάμπες, η Σκίρκα, ο πύργος του Γκιομέρμπεη, τρεις γειτονοπούλες, τον ψύλλο τον καλλίγουναν, ετσιάϊα μπρε μπρε, φουστανέλλα με γαζί, ένα σωρό τραγούδια έχουν τη θέση των αυτή τη βραδυά από αρσενικούς και θηλυκούς και το γλέντι συνεχίζεται μέχρι πρωίας»…
1956, Δημήτριος Γκαβανάς.
