Mια καταιγίδα έργων ΑΠΕ που αδυνατεί να «σηκώσει» το εγχώριο ηλεκτρικό σύστημα καταδεικνύουν οι αριθμοί του διαχειριστή του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά τις συνθήκες “overbooking” που επικρατούν στο γαλαξία των ΑΠΕ.
Σήμερα, τα έργα πράσινης ενέργειας σε λειτουργία ανέρχονται σε 15 GW. Όμως μαζί με τις αιτήσεις για όρους σύνδεσης που έχουν υποβληθεί στον ΑΔΜΗΕ, φτάνουμε στα 80 GW , με αποτέλεσμα η ζήτηση για νέες συνδέσεις να έχει ήδη εξαντλήσει τη χωρητικότητα των δικτύων μέχρι το 2032-2033.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε χθες ο κ. Νίκος Τσάφος σύμβουλος του Πρωθυπουργού σε εκδήλωση της ΕΛΕΤΑΕΝ, αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα το μέγιστο φορτίο (peak demand) που έχει σημειωθεί σε ακραίες συνθήκες (καύσωνας, υψηλή κατανάλωση λόγω κλιματιστικών) είναι 11 GW.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η σύνδεση στο δίκτυο, αλλά το τι συμβαίνει όταν όλοι αυτοί οι σταθμοί προσπαθούν να διοχετεύσουν ενέργεια ταυτόχρονα στο σύστημα. Όπως εκτίμησε το ζήτημα δεν είναι μόνο τεχνικό αλλά και οικονομικό και πολιτικό, καθώς απαιτούνται μέτρα για να αποφευχθεί η υπερσυγκέντρωση έργων που δεν μπορούν να υλοποιηθούν.
Προτεραιότητα είπε πρέπει να δίνεται σε έργα που έχουν πραγματική πρόοδο, ώστε να αποφεύγεται η «κατάληψη» χωρητικότητας από ανενεργά έργα. Χρειάζεται επομένως ένα δικαιότερο σύστημα διαχείρισης των όρων σύνδεσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι οι επενδυτές έχουν πρόσβαση στο δίκτυο και ότι τα μη βιώσιμα έργα δεν μπλοκάρουν τη διαδικασία. Το μέλλον όπως αναφέρθηκε απαιτεί 30% με 40% ευέλικτη ζήτηση με τεχνολογίες που θα μπορούν να διαχειριστούν την διακύμανση της παραγωγής ΑΠΕ. Παρόλο που θεωρητικά αυτό μπορεί να επιτευχθεί παραμένουν αβεβαιότητες ως προς το πότε και πως θα εφαρμοστεί στην πράξη. Ο κ. Τσάφος πρότεινε μάλιστα τακτικότερη δημοσίευση στοιχείων για την χωρητικότητα του δικτύου και καλύτερη ενημέρωση των επενδυτών.
Πολύ όρεξη για ΑΠΕ
«Η όρεξη για περισσότερες ανανεώσιμες στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλή» τόνισε στην εκδήλωση της ΕΛΕΤΑΕΝ και ο αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ Ιωάννης Μάργαρης. Ο ίδιος εξήγησε την έννοια του overbooking, λέγοντας ότι χορηγείται μεγαλύτερος αριθμός όρων σύνδεσης από ότι επιτρέπει η χωρητικότητα του δικτύου, με την παραδοχή ότι δεν θα υλοποιηθούν όλα τα έργα ταυτόχρονα.
Όμως η τεράστια αυτή φούσκα δημιουργεί μεγάλους περιορισμούς καθώς όπως αναφέρθηκε αφενός δεν υπάρχει εγγύηση για τους επενδυτές ότι το δίκτυο θα μπορέσει να απορροφήσει την παραγόμενη ενέργεια, αφετέρου αυξάνεται η αβεβαιότητα στην αγορά. Οι όροι σύνδεσης γίνονται πιο ακριβοί και πιο δύσκολοι για τους επενδυτές. Ένα από τα μέτρα που επιστρατεύονται από τον διαχειριστή είναι η χορήγηση ευέλικτων όρων σύνδεσης. «Αυτό που σχεδιάζουμε είναι τα ευέλικτα συμβόλαια σύνδεσης.» Τι σημαίνει αυτό; ○ Οι νέοι παραγωγοί θα έχουν περιορισμένη ισχύ έγχυσης στο δίκτυο για τα πρώτα χρόνια, μέχρι να ολοκληρωθούν οι αναβαθμίσεις του δικτύου.
Το ποσοστό ισχύος που θα εγχέουν στο σύστημα θα καθορίζεται ανάλογα με την τεχνολογία, το μέγεθος του έργου και την περιοχή. Οι όροι αυτοί θα ισχύουν για κάποια χρόνια μέχρι να αναβαθμιστεί το δίκτυο.
«Αν αυτό το μοντέλο εφαρμοστεί μόνο για νέους παραγωγούς, τότε τα παλαιότερα έργα θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση», αναφέρθηκε στην χθεσινή ημερίδα, τονίζοντας ότι «χρειάζεται μια δίκαιη ανακατανομή των όρων σύνδεσης».
Στο θέμα των ευέλικτων συνδέσεων αναφέρθηκε χθες από την πλευρά του και ο Αντιπρόεδρος του κλάδου ενέργειας της ΡΑΑΕΥ κ. Δημήτρης Φούρλαρης λέγοντας ότι αποτελούν μια πολλά υποσχόμενη λύση σε ορισμένες από τις προκλήσεις της αγοράς. Με το μοντέλο αυτό είπε, τα αιολικά πάρκα θα μπορούν να συνδέονται πιο γρήγορα δίνοντάς τους την δυνατότητα να λειτουργούν εντός ορισμένων ορίων κατά την διάρκεια περιόδων υψηλής συμφόρησης. Ο ίδιος αναφέρθηκε και στο θέμα των περικοπών ενέργειας που είναι αποτέλεσμα της πλεονάζουσας ενέργειας σε συνδυασμό με την χαμηλή ζήτηση, λέγοντας ότι πέρσι οι ΑΠΕ παρήγαγαν 13.853 γιγαβατώρες με τις περικοπές να φτάνουν τις 386 γιγαβατώρες αντιπροσωπεύοντας το 2,7% της συνολικής παραγωγής. Η αιολική ενέργεια επηρεάστηκε περισσότερο με 260 γιγαβατώρες στα «σκουπίδια» που αντιπροσωπεύουν το 67% των περικοπών ΑΠΕ.
Ήδη για τις ημέρες του Πάσχα προβλέπονται μεγάλες περικοπές ενέργειας προκειμένου το ηλεκτρικό σύστημα να μην καταρρεύσει. Σχετικά με τον κίνδυνο blackout ο καθηγητής του ΕΜΠ και επικεφαλής της Ομάδας Διοίκησης Έργου του ΥΠΕΝ κ. Σταύρος Παπαθανασίου ανέφερε χθες ότι στην Ελλάδα, η υπερπαραγωγή μπορεί να γίνει επικίνδυνη αν δεν υπάρχει τρόπος να απορροφηθεί το πλεόνασμα ενέργειας καθώς δημιουργείται ανισορροπία στο δίκτυο.
Το Πάσχα του 2023 οι εξαγωγές έφτασαν τα 2 GW, δηλαδή πολύ κοντά στο τεχνικό όριο των διασυνδέσεων. Και το 2024 ο κίνδυνος υπερπαραγωγής αυξήθηκε καθώς προστέθηκαν επιπλέον 2,5 GW νέων ΑΠΕ (κυρίως φωτοβολταϊκών), με τα 800 MW από αυτά να βρίσκονται συνδεδεμένα στο δίκτυο διανομής του ΔΕΔΔΗΕ τα οποία δεν μπορούν να ελεγχθούν άμεσα καθώς δεν διαθέτουν το κατάλληλο σύστημα τηλε-εποπτείας.
Ο κ. Παπαθανασίου αναφέρθηκε στην ανισορροπία των περικοπών μεταξύ των έργων που είναι συνδεδεμένα στην υψηλή τάση και εκείνων που βρίσκονται στη μέση τάση. Σύμφωνα με τον καθηγητή, το 80% των περικοπών το 2024 αφορούσε έργα υψηλής τάσης και το 20% έργα μέσης τάσης. Όπως υπογράμμισε αυτό συμβαίνει διότι τα έργα υψηλής τάσης είναι πλήρως ελεγχόμενα από τον ΑΔΜΗΕ, ενώ τα έργα μέσης τάσης δεν δέχονται άμεσες εντολές περιορισμού παραγωγής.
Ο ρόλος των καταναλωτών
Η αύξηση της ζήτησης ενέργειας είναι κρίσιμος παράγοντας για να μην δημιουργηθεί υπερπροσφορά ηλεκτρικής ενέργειας που δεν μπορεί να απορροφηθεί τόνισε χθες ο κ. Μάργαρης. «Ακούμε πολλά για ευελιξία και αποθήκευση, αλλά υπάρχει ένα όριο. Αυτό που υπονοώ είναι η ανάγκη για περισσότερη ζήτηση. Οι τομείς που μπορούν να αυξήσουν τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας είναι τα Data Centers στα οποία επενδύει ο ΑΔΜΗΕ αλλά και η ηλεκτροκίνηση, ένας ακόμη τομέας που ο διαχειριστής έχει επιλέξει να επεκταθεί.
«Τα data centers είναι ένας νέος, ταχύτατα αναπτυσσόμενος κλάδος στην Ελλάδα.» Το πρόβλημα είναι ότι θέλουν να εγκατασταθούν κοντά σε τηλεπικοινωνιακές υποδομές, αλλά αυτές οι περιοχές δεν είναι πάντα συμβατές με τη χωρητικότητα του δικτύου.
Οι προκλήσεις
Σχετικά με τις προκλήσεις των επόμενων ετών, η Ελλάδα όπως προαναφέρθηκε έχει ήδη ξεπεράσει τους στόχους εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ για το 2030. Το πρόβλημα πλέον δεν είναι η εγκατάσταση νέων έργων αλλά η σωστή διαχείριση του ηλεκτρικού δικτύου. «Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να επιβιώσουμε αυτά τα πρώτα χρόνια, μέχρι να έχουμε περισσότερη αποθήκευση, μεγαλύτερη ευελιξία και νέες συνδέσεις». Αν δεν γίνουν επενδύσεις σε δίκτυα και αποθήκευση, η αγορά ΑΠΕ μπορεί να βρεθεί σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, είπε ο κ. Μάργαρης.
