Σήμερα, 24 Οκτωβρίου – Ημέρα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών – τιμούμε την ειρήνη, τη συνεργασία των λαών, την επίλυση των διεθνών διαφορών χωρίς πόλεμο. Ωστόσο, η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών αποδεικνύει με πειστικό τρόπο ότι τα λόγια πολλές φορές παραμένουν κενά και οι περιορισμοί ενός οργανισμού που δημιουργήθηκε με μεγάλες ελπίδες εμφανίζονται όλο και πιο καθαρά.
Ο Donald Trump έχει χαρακτηρίσει τον ΟΗΕ ως «σύλλογο για να μαζεύονται οι άνθρωποι, να μιλάνε και να περνάνε καλά» ενώ στην ομιλία του ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης ρωτούσε: «Τι νόημα έχει ο ΟΗΕ;», κατηγορώντας τον ότι «γράφει ένα γράμμα με δυνατά λόγια και μετά δεν το ακολουθεί». Η στάση αυτή υπογραμμίζει πόσο εξαρτάται ο ΟΗΕ και κυρίως η επιβολή των αποφάσεών του, από τη θέληση των ισχυρών κρατών, όταν η μεγαλύτερη (ίσως) δύναμη, ΗΠΑ, αμφισβητεί τον οργανισμό, η αξιοπιστία του υπονομεύεται.
Ο Benjamin Netanyahu έχει επίσης σε πολλές περιπτώσεις αγνοήσει ψηφίσματα του ΟΗΕ και έχει δηλώσει ότι δεν θεωρείται δεσμευμένος από αυτά. Η διεθνής κοινότητα καταγράφει την απόσταση μεταξύ του διεθνούς δικαίου που προβάλλει ο ΟΗΕ και της πραγματικότητας όπου ισχυροί ηγέτες δρουν ανεξέλεγκτα.
Στη Ουκρανία, η διεθνής κρίση συνεχίζεται: παρά τα ψηφίσματα, τις καταδίκες, τα διεθνή «θέλω» για απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων, ο πόλεμος δεν έχει λήξει και ο ΟΗΕ δεν έχει τη δυνατότητα να επιβάλει λύση.
Στην Κύπρο, η κατοχή από το 1974 παραμένει, ο ΟΗΕ έχει εκδώσει πολλές αποφάσεις υπέρ της αποχώρησης των ξένων δυνάμεων και της επανένωσης της νήσου, αλλά χωρίς συνέπειες. Η παρουσία της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στο νησί υπενθυμίζει ότι η αποστολή του περιορίζεται σε εποπτεία και «στάση αναμονής» και όχι επιβολή.
Πολλά «μέτωπα» και εντάσεις συνεχίζουν να δοκιμάζουν το διεθνές σύστημα: συγκρούσεις, κατεχόμενες περιοχές, προσφυγικά δράματα και ο ΟΗΕ παρακολουθεί, καλεί, ψηφίζει αλλά σπάνια αποδίδει.
Ο θεσμικός μηχανισμός του ΟΗΕ και ειδικά το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, συχνά αδρανοποιείται λόγω βέτο ισχυρών μελών, που κρατούν το «δικαίωμα» να μπλοκάρουν αποφάσεις. Αυτό μετατρέπει πολλές φορές τις συλλογικές αποφάσεις σε ένα παιχνίδι ισορροπίας ισχύος αλλά όχι δικαίου.
Ο ΟΗΕ δημιουργήθηκε μετά από δύο φονικούς παγκόσμιους πολέμους, με την υπόσχεση ότι το «ποτέ πια» θα γινόταν κανόνας, ότι οι διαφορές μεταξύ κρατών θα λύνονταν με διάλογο, όχι με όπλα. Σήμερα όμως φαίνεται ότι η ιδέα πέθανε προτού καν ζήσει πλήρως. Πολλές αποφάσεις του ΟΗΕ παραμένουν «χωρίς δύναμη» αν δεν στηριχθούν από τα ισχυρά κράτη, πολλές κρίσεις συνεχίζονται ανεκπλήρωτες.
Η ειρήνη, αυτός ο απλός και τόσο υψηλός στόχος, μετατρέπεται σε ανέκδοτο ενώπιον του ρεαλισμού της ισχύος.
Συμμετέχουμε σήμερα σε επετειακές ομιλίες, σε ύμνους για την ειρήνη, αλλά ίσως η πιο σκληρή αλήθεια είναι ότι ο ΟΗΕ αποτελεί κατά μεγάλο μέρος ένα κουφάρι της ιδέας που τον γέννησε. Μορφή υπάρχει, αλλά το περιεχόμενο αμφισβητείται.
Στις μέρες μας, μέσα σε έναν κόσμο που η πολιτική έχει παραδοθεί στα χέρια των εταιρειών, των αγορών και των τραπεζών, ο ΟΗΕ μοιάζει περισσότερο από ποτέ, με θεατή παρά με ρυθμιστή των εξελίξεων. Οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται πλέον στις αίθουσες των διεθνών οργανισμών ή στα διπλωματικά γραφεία, αλλά στα διοικητικά συμβούλια πολυεθνικών και στα χρηματοπιστωτικά κέντρα όπου το ανθρώπινο δράμα μετριέται σε δείκτες και κέρδη.
Όμως η δύναμη, η αληθινή δύναμη, δεν βρίσκεται εκεί. Ανήκει στους λαούς, σε εκείνους που πληρώνουν το τίμημα κάθε πολέμου, που βιώνουν την προσφυγιά, την ανασφάλεια και τον φόβο. Μόνο αυτοί, με τη φωνή τους, την αλληλεγγύη τους και τη συλλογική τους βούληση, μπορούν να απαιτήσουν και να επιβάλουν την ειρήνη, είναι η δύναμη που αναγκάζει την διπλωματία να μην επιλέξει τον πόλεμο για «λύση».
ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ
ΝΕ ΠΕ Κοζάνης
