Iστορική αναδρομή:

1821: εισαγωγή βαυαρικών θεσμών και υγειονομικοί κανονισμοί για μολυσματικές ασθένειες, ιατρική αστυνομία και ιατροσυνέδριο.

Μεσοπόλεμος (μετανάστευση): Υπουργείο περίθαλψης (1917), ανώτατο υγειονομικό συμβούλιο (1922 -αντικαθιστά το ιατροσυνέδριο), 1ος νόμος για λειτουργία νοσοκομείων (1937), ίδρυση ΙΚΑ (1934 -είχε γίνει νόμος το 1933 #Βενιζέλος, αλλά αντιστάθηκαν εργοδότες κ μετά από εργατικές κινητοποιήσεις εφαρμόστηκε).

Μεταπολεμική περίοδος: Νόμος τομή (Ν.2592/1953) ενός οργανωμένου συστήματος υγείας (δεν εφαρμόστηκε) , ίδρυση ΟΓΑ (1961).

Τι δεν έγινε; Τι έγινε και προχώρησε λάθος; Ποιος ο ρόλος των κλειστών συστημάτων; Πού βρισκόμαστε σήμερα και ποιες οι λύσεις;

1. Το πολιτικό περιβάλλον – Δυστυχώς οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου απέτυχαν να εξελίξουν τον τομέα υγείας και αναλώθηκαν περισσότερο σε μικροκομματικές παρεμβάσεις και προσωπικές πολιτικές, πολλές φορές αντίθετες με τους προηγούμενους. Η υγεία έπασχε από μία κυβερνητική ασυνέχεια σε επίπεδο πολιτικού σχεδιασμού, θεσμική και λειτουργική υστέρηση και κομματοκρατούμενη διαχείριση. Οι πολιτικές ηγεσίες της χώρας, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, στερούνταν πολιτικής βούλησης να εκσυγχρονίσουν την υγεία και να την απεμπλέξουν από τις συντεχνιακές και κομματικοκρατικές αντιλήψεις.

2. Το οικονομικό περιβάλλον – Το σύστημα υγείας είχε και έχει πολύ χαμηλά ποσοστά αποδοτικότητας με στρεβλώσεις στη διαχείριση των πόρων και την σπατάλη και τη διαφθορά να είναι επικυρίαρχες καθ’ όλο το φάσμα του τομέα. Παράλληλα, η μη οργανωμένη κατανομή πόρων οδήγησε σε πολλαπλές ανισότητες οι οποίες δύσκολα πλέον αντιμετωπίζονται.

3. Το κοινωνικό περιβάλλον – Η στήριξη και η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το σύστημα υγείας είναι στο ναδίρ, με την προσοδοθηρία να διατρέχει πολλά από τα γρανάζια της υγείας, ενώ οι κοινωνικοί εταίροι και οι συλλογικοί οργανωτικοί φορείς λειτούργησαν περισσότερο ως ομάδες συμφερόντων παρά ως παράμετροι βελτίωσης των παροχών υπηρεσιών υγείας.

4. Ο θεσμός του ΚΕΣΥ έχει περισσότερο διακοσμητικό ιατροκεντρικό χαρακτήρα, παρά μίας διοικητικής αρχής που θα σχεδιάζει και θα υλοποιεί τις πολιτικές υγείας της χώρας.

5. Η στρατηγική για την τεκμηρίωση και αξιολόγηση όλων των μορφών απόδοσης του συστήματος υγείας δεν βρίσκεται καν στο πλάνο των κυβερνήσεων τις τελευταίες δεκαετίες.

6. Το ανεπαρκές ρυθμιστικό πλαίσιο μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα λειτουργεί εις βάρος του ασθενή και η άνιση κατανομή των δαπανών  προς όφελος των επιτήδειων.

7. Η ΠΦΥ καρκινοβατεί και παρά τη δημιουργία του ΠΕΔΥ στον δημόσιο τομέα, βουλώνει ακόμη τις τρύπες σε 2-βαθμιο επίπεδο.

8. Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η οικονομική κρίση  έχουν οδηγήσει σε υπολειτουργία τα περισσότερα από τα νοσοκομεία της περιφέρειας, καθώς και τις εκατοντάδες υπεράριθμες κλινικές.

9. Ο μέσος όρος των ιατρών παραμένει ιδιαίτερα υψηλός στα αστικά κέντρα ενώ το ίδιο δεν συμβαίνει στην επαρχία, με τις ανισότητες να οδηγούν στη μεταφορά των ασθενών στα αστικά κέντρα για καλύτερη παροχή υπηρεσιών.

Το πρόβλημα των Κλειστών συστημάτων και η οριοθέτησή τους:

1) Πολυμορφία ταμείων [κλειστό σύστημα μεταξύ ταμείου και προμηθευτών/ασφαλισμένων]

• 1.150.000 ανασφάλιστοι την δεκαετία του ’70 (προ ΕΣΥ, παρά τα πολλά ασφαλιστικα ταμεία).

Χωρίς αυτοτελές σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για την υγεία. Εκτός ο πολίτης με την ιδιότητα του ασθενή. Έτσι, τα εισπραχθέντα για την υγεία διατίθεντο σε συντάξεις. Διαφορετικότητα στις παροχές λόγω πολλών ταμείων.

Κλειστό σύστημα μεταξύ των ταμείων και των προμηθευτών (ιατροτεχνικό κ φαρμακευτικό πλέγμα) >> χωρίς ικανούς μηχανισμούς ελέγχου /αξιολόγησης >> προκλητή ζήτηση από προμηθευτές και ασφαλισμένους (υπερβάλλουσες ή εικονικές παραπομπές στις ιδιωτικές υπηρεσίες).

2) Χωρίς ρυθμιστικό πλαίσιο μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα [κλειστό σύστημα των 2 τομέων εις βάρος του κράτους και του πολίτη]

Αποτέλεσμα; Δαπάνες υγείας νοικοκυριών >> 4,8% το 1981 / 7,15% το 2005.

3) Ανισοκατανομές σε πόρους (κλίνες και ανθρώπινο δυναμικό) (κλειστό σύστημα μεταξύ τοπικών πολιτικών και υπουργού υγείας ή ΠΘ)

α) Ανισοκατανομές σε κλίνες:

β) Ανισοκατανομή σε ιατρικό δυναμικό (κέντρο-περιφέρεια) και νοσηλευτικό προσωπικό

Κάτω από 2% του ΑΕΠ πριν το 1970. < 3% κατά την δεκαετία του ’70 (5% ΕΕ). Ενώ η αύξηση σε ΕΕ οφειλόταν σε επιλογή για ανάπτυξη κοινωνικού κράτους, σε Ελλάδα οφειλόταν σε αυξήσεις τιμών (αμοιβές για ιατρικές πράξεις) και αποδοχών.

• παρά τους αυξημένους ρυθμούς ανάπτυξης, η υγεία δεν ήταν πολιτική προτεραιότητα. (κ γενικότερα οι κοινωνικές δαπάνες στο σύνολό τους στο 12,8% το 1975 ενώ σε ΕΟΚ στο 26,3%)

5) Διοίκηση με κομματικά κριτήρια (κλειστό σύστημα μεταξύ κόμματος και πολιτών)

6) ΠΦΥ (κλειστό σύστημα μεταξύ ιδιωτών ιατρών και κράτους)

2η προσπάθεια το 1983 με Παρασκευά Αυγερινό.

Ακολουθούν συνολικά 5 αποτυχημένες προσπάθειες οργάνωσης της ΠΦΥ

7) Αξιολόγηση (κλειστό σύστημα μεταξύ ιατρικού προσωπικού και κράτους)

Στον νοσοκομειακό τομέα δεν καθιερώθηκε ένα πρότυπο επιχειρησιακού μάνατζμεντ να παρακολουθεί τους δείκτες λειτουργίας και να επεμβαίνει με πολιτικές σε μη αποδοτικότητα αλλά και πειραματισμό.

 Στις περισσότερες χώρες λειτουργούν σύνδεσμοι ασθενών (patients associations) που συμμετέχουν στις διαδικασίες των αποφάσεων, στους μηχανισμούς διαβούλευσης και κοινωνικής λογοδοσίας.

Στην Ελλάδα δεν έχουν θεσμοθετηθεί· υπάρχουν εθελοντικές οργανώσεις (νεφροπαθείς, μαστού, κτλ).

> Θεσμοθέτηση κριτηρίων ασθενούς ως δικαίωμα.

9) Φακελάκι (κλειστό σύστημα ιατρού-ασθενή)

10) Κλειστά δεδομένα

11) Κλειστός τρόπος λειτουργίας -αποκλεισμοί από συνεργασία

Σύνοψη: Πλέγμα ανισοτήτων στα πεδία παροχής υπηρεσιών και κατανομής-χρήσης των υγειονομικών πόρων. Το σύστημα στερείτο βασικών στοιχείων δομής και διάρθρωσης των υπηρεσιών. Οι θεσμικές ρυθμίσεις εξυπηρετούσαν τους παράγοντες οι οποίοι ήλεγχαν τους μηχανισμούς παροχής υπηρεσιών υγείας. Έτσι, οι κλειστοί θεσμοί και δομές αναπαρήγαγαν την εκμετάλλευση του αγαθού της υγείας, σε ένα σύστημα που λειτουργούσε μέσα σε ένα πλέγμα συμφερόντων και ομάδων πίεσης, πελατειακών εξαρτήσεων, άκρατου συγκεντρωτισμού και γραφειοκρατίας, και ήταν δέσμιο της συντεχνιακής νοοτροπίας. Ακόμη και στο πεδίο του μάνατζμεντ, οι πρόεδροι ήταν τοπικοί παράγοντες με αυστηρά πολιτικές διαθέσεις και χωρίς επιστημονική κατάρτιση.

*[ιστορικά στοιχεία από το βιβλίο του Άρη Σισσούρα *Τα μετέωρα βήματα του ΕΣΥ]

«Η Κοινωνική Στιγμή της Ευρώπης» #Colin_Crouch

Το βιβλίο που πιθανότατα καταγράφει καλύτερα το πνεύμα της τρέχουσας εποχής γράφτηκε από τον Colin Crouch, τον συγγραφέα του εμβληματικού «Μεταδημοκρατία»(Εκδ. Εκκρεμές 2006), και ονομάζεται: Social Europe A Manifesto. Στο Progressive Post ο Laszlo Andor  δημοσιεύει μια κριτική τοποθέτηση.

Στο βιβλίο ο Crouch δεν μιλά απλά για μια Κοινωνική Ευρώπη με συμβατικό τρόπο, αλλά σκιαγραφεί το όραμά του για όχι κάτι λιγότερο από μια Κοινωνική Ένωση, ενσωματώνοντας σε αυτήν τις δράσεις για την καταπολέμηση των περιβαλλοντικών ζημιών και της κλιματικής αλλαγής, και εκείνες που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Η Κοινωνική Ένωση αντιπροσωπεύει ένα ποιοτικό άλμα από την οικοδόμηση της ΕΕ, και ο Crouch δεν παραμένει στο επίπεδο των γενικοτήτων, αλλά διερευνά λεπτομερώς τι θα χρειαστεί να αλλάξει η ΕΕ, π.χ. τις στρατηγικές κατώτατων μισθών, η την μερική ευρωπαϊκοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα του κοινωνικού ντάμπινγκ.

Η τοποθέτηση του κράτους κοινωνικής πρόνοιας στο επίκεντρο, αντιπροσωπεύει μια μετατόπιση παραδείγματος, ή ακόμη και μια μεταστροφή, στον τομέα της ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής. Ο  Crouch περιγράφει ένα πολύ συνεκτικό Σοσιαλδημοκρατικό όραμα – με το οποίο οι Χριστιανοδημοκράτες καλούνται να ευθυγραμμιστούν. Όχι βέβαια τα τιποτένια και αντιφιλελεύθερα «χριστιανικά κινήματα» τόσο γνωστά στην Ουγγαρία, την Πολωνία και την Αμερική, αλλά οι αληθινοί οπαδοί του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος ξεχωρίζει μεταξύ των σύγχρονων καθολικών ηγετών με την εκστρατεία του για την αποδοχή της κοινωνικής ισότητας.

Το βιβλίο αναλύει και τα κοινωνιολογικά χάσματα μεταξύ διαφορετικών εκλογικών σωμάτων της κεντροαριστεράς, αλλά δεν διαθέτει το απαραίτητο βάθος και λεπτομέρεια που αξίζει το θέμα, και ίσως επίσης απαιτεί, η συγκυρία, ισχυρίζεται ο Andor. Αντιμετωπίζοντας την πραγματικότητα της σοσιαλδημοκρατικής παρακμής, ο Crouch κάνει την υπόθεση ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης “δεν μπόρεσαν να θερίσουν καρπούς από την παγκόσμια οικονομική καταστροφή του 2007-08” και ότι οι ξενοφοβικοί εθνικιστές άρπαξαν την ευκαιρία. Τέτοιες δηλώσεις είναι υπερβολικά ευρείες για να είναι αληθείς και ψευδείς ταυτόχρονα. Ναι, την τελευταία δεκαετία, είχαμε περισσότερη ριζοσπαστική Δεξιά στην Ευρώπη από οποιαδήποτε στιγμή μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι στην περίοδο 2011-13, οι περισσότερες ευρωπαϊκές εκλογές είδαν τους Σοσιαλιστές να κερδίζουν ή να επιστρέφουν στην εξουσία ως εταίροι συνασπισμών.

Ωστόσο, αναμφισβήτητα το πιο αδύναμο σημείο στην αφήγηση του Crouch είναι ότι η δραματοποίηση της Κοινωνικής Ευρώπης πλαισιώνεται με μια ιστορία ανάστασης, αποσυνδεδεμένης από την ιστορική ακρίβεια. Υπήρχε, υποτίθεται, μια χρυσή εποχή, η εποχή του Ζακ Ντελόρ (1985-95), μετά την οποία (η ιδέα) της Κοινωνικής Ευρώπης πέθανε, και τώρα επιστρέφει κάπως από τους νεκρούς. Αλλά αυτή η ιστορία της νεκρανάστασης είναι τόσο μύθος όσο και πραγματικότητα.

Χωρίς αμφιβολία, η εποχή Ντελόρ είχε μια δυναμική κοινωνική διάσταση, αύξησε τον κοινωνικό διάλογο σε επίπεδο ΕΕ, μεταρρύθμισε την πολιτική συνοχής ώστε να είναι σε θέση να συμβάλει στην ενιαία αγορά και ξεκίνησε έναν κύκλο κοινωνικής νομοθεσίας για την πρόληψη μιας καθοδικής πορείας. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μας άφησε και το μοντέλο Μάαστριχτ της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης – με άλλα λόγια, μια νομισματική ένωση χωρίς φορολογική ένωση, χωρίς κοινή ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα και χωρίς δανειστή της έσχατης λύσης. Και αυτό το μοντέλο άρχισε να ενεργεί ως Ημέρα της Αποκάλυψης στη διάρκεια της τελευταίας κρίσης, καταστρέφοντας ουσιαστικά τη φορολογική βάση του κράτους πρόνοιας στην περιφέρεια της ευρωζώνης.

Οποιοδήποτε κομμάτι για την Κοινωνική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου αυτού που γράφτηκε από τον Crouch, θα πρέπει επομένως να είναι πιο σαφές για τη σχέση μεταξύ οικονομικής διακυβέρνησης και κοινωνικής πολιτικής, και ιδίως για την περιορισμένη ικανότητα της τελευταίας να αντισταθμίσει τα λάθη της πρώτης.

Η θεωρία του Crouch για την ΕΕ παίρνει σαφώς αποστάσεις από τον Αριστερό Εθνολαϊκισμό της Σχολής της Κολωνίας, που  δεν δέχεται τη θέση ότι ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί να περιθωριοποιηθεί επαρκώς στην ΕΕ, ώστε ένα σοσιαλδημοκρατικό όραμα να γίνει πραγματικότητα.

Ο Crouch δεν ισχυρίζεται μόνο ότι μπορεί, αλλά εξηγεί γιατί βρισκόμαστε σήμερα σε μια κατάσταση καθοριστικής σημασίας. Τονίζει ότι η πανδημία του κορωνοiού, είναι ένας επιπλέον λόγος για να πιέσουμε για περισσότερα ευρωπαϊκά δίκτυα αλληλεγγύης και ασφάλειας. Αυτό μπορεί να είναι ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της ΕΕ που δεν θα ανοίξει αν οι Σοσιαλδημοκράτες δεν επιμείνουν πιο δυναμικά από ό, τι στο παρελθόν. Μπορεί επίσης να είναι μια πιθανή προοπτική που ίσως να προσδιορίσει τη δύναμη της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη για τις επόμενες γενιές.

* Oλόκληρο το αρχικό κείμενο και μία ελεύθερη δική μας μετάφραση εδώ

«Σχετικά με την ελευθερία, τη συνωμοσία και τον εμβολιασμό» #Hugo_Drochon

Ο Hugo Drochon, καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Nottingham, με αφορμή την παρατηρούμενη διστακτικότητα στον εμβολιασμό, γράφει στο Project Syndicate για τον πειρασμό  απαγόρευσης των θεωριών συνωμοσίας που την τροφοδοτούν, και την περίφημη υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου από τον  John Stuart Mill.

Παρόλο που πολλές χώρες έχουν πάει αρκετά καλά προωθώντας το εμβόλιο COVID-19 όσο το δυνατόν γρηγορότερα, η διστακτικότητα στον εμβολιασμό παραμένει ένα σοβαρό εμπόδιο.

Σε δημοσκόπηση του CNN τον Απρίλιο, περίπου το 26% των ερωτηθέντων στις ΗΠΑ δήλωσαν ότι δεν σκοπεύουν να εμβολιαστούν καθόλου. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, δεδομένου ότι ο σχεδόν καθολικός εμβολιασμός είναι ο μόνος αξιόπιστος τρόπος για τον τερματισμό της πανδημίας.

Για τους φανατικούς, ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι η COVID-19, αλλά ότι ο Bill Gates χρησιμοποιεί εμβόλια για την εμφύτευση μικροτσίπ στον εγκέφαλό μας. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ενδέχεται να μπουν στον πειρασμό να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν κατασταλτικά τις θεωρίες συνωμοσίας .

Αλλά δεν είναι αυτές οι θεωρίες μια άλλη μορφή ελεύθερου λόγου; Πρέπει να τις καταπνίξουμε για να διευκολύνουμε την ορθολογική ανταλλαγή ιδεών; Ο Mill, ο οποίος αντιτάχθηκε σε όλες τις μορφές λογοκρισίας, υποστήριξε ότι μια τέτοια δημόσια παρέμβαση δικαιολογείται μόνο βάσει της «αρχής της βλάβης». Όπως το έθεσε στο διάσημο απόσπασμα του Περί Ελευθερίας : «ο μόνος σκοπός για τον οποίο η εξουσία μπορεί να ασκηθεί νόμιμα σε οποιοδήποτε μέλος μιας πολιτισμένης κοινότητας, ενάντια στη θέλησή του, είναι να αποτρέψει τη βλάβη σε άλλους».

Αν εξεταστούν μεμονωμένα, πολλές θεωρίες συνωμοσίας όπως π.χ. ότι κανείς δεν προσγειώθηκε στη Σελήνη, δεν εμπίπτουν στην αρχή του Mill.  Άλλες προκαλούν άμεση βλάβη, όπως συμβαίνει συχνά για όσες συνδέονται με τον αντισημιτισμό, η όπως η θεωρία συνωμοσίας QAnon, η οποία υποστηρίζει ότι ο Ομπάμα, η Κλίντον και ο Σόρος είναι μέρος ενός σατανιστικού, παιδόφιλου δικτύου σωματεμπορίας, και μέλη της επιτέθηκαν βίαια στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ. Σε αυτήν την περίπτωση, υπάρχουν μια σειρά νομικών μέτρων όπως διατάξεις «παραβίασης της κοινής ειρήνης» και νόμοι κατά της διατάραξης της τάξης ή της «ρητορικής μίσους».

Αλλά αυτά τα νομοθετήματα αφορούν ατομικές πράξεις και όχι τις ίδιες τις πεποιθήσεις. Το πρόβλημα με την άρνηση στον εμβολιασμό δεν είναι η πεποίθηση ότι ο Γκέιτς προσπαθεί να εμφυτεύσει ένα μικροτσίπ στον εγκέφαλό σας, είναι η πράξη του μη εμβολιασμού.

Ο καλύτερος τρόπος για να δημιουργήσετε έναν ενάρετο κύκλο υποστηρίζει ο Drochon δεν είναι να λογοκρίνετε τις θεωρίες συνωμοσίας, αλλά να εμβολιάσετε περισσότερους ανθρώπους και να διαδώσετε το μήνυμα ότι τα εμβόλια είναι πράγματι ασφαλή και αποτελεσματικά. Η επιδίωξη να αποτραπεί η προβολή ψευδών πεποιθήσεων, απλώς δίνει όπλα στους υποστηρικτές τους.
Η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού μπορεί να είναι η ύστατη λύση, ειδικά εάν οι χώρες παραμένουν πολύ μακριά από την ανοσία της αγέλης. Αυτό θα ήταν μια πραγματική εφαρμογή της «αρχής της βλάβης» του Mill: να αποτραπεί η βλάβη σε άλλους.

Όπως παρατήρησε ο  Mill, όλες οι πεποιθήσεις είναι είτε εντελώς ψευδείς, είτε εν μέρει αληθείς, είτε εντελώς αληθείς. Στην περίπτωση των θεωριών συνωμοσίας, πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλές βασίζονται συχνά σε κάποια αλήθεια, ή τουλάχιστον σε μια νόμιμη αξίωση αμφισβήτησης της κυρίαρχης ελίτ. Όχι, ο Γκέιτς δεν θέλει να ελέγξει το μυαλό μας με μικροτσίπ. αλλά είναι απολύτως λογικό να ανησυχούμε ότι οι σημερινοί τεχνολογικοί γίγαντες επηρεάζουν υπερβολικά τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Η εξερεύνηση αυτών των αποχρώσεων είναι αυτό που εννοούσε ο  Mill όταν υποστήριζε την έντονη δημόσια αμφισβήτηση των αληθινών πεποιθήσεων. Μπορούμε και τα δύο. Και να νικήσουμε τελικά την πανδημία, και η μάχη για την κριτική σκέψη να συνεχιστεί.
** Oλόκληρο το αρχικό κείμενο και μία ελεύθερη δική μας μετάφραση εδώ

*Τα σκίτσα δια χειρός Χρήστου Παπανίκου. Οι διάλογοι του φλύαρου του Ντέμοκρατ. **Οι νέοι αναγνώστες του Ντέμοκρατ μπορείτε να περιηγηθείτε στα προηγούμενα newsletters πατώντας εδώ