Οικισμοί Δήμου Βοΐου Κοζάνης (Από τον Βασίλειο Αποστόλου)

Περιεχόμενο του βιβλίου: Οι οικισμοί  του διευρυμένου Δήμου Βοΐου που καταγράφηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 αποτελούν το περιεχόμενο του βιβλίου. Πληροφορίες για την παρουσίαση του κάθε οικισμού βασίζονται πρωτίστως από αρχειακό υλικό που συνέλεξα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους-Αρχεία Ν.Κοζάνης. Ως προς την εκπαίδευση παραθέτω τα στοιχεία από μεταπτυχιακό της κόρης μου “Αποστόλου Τάνια: Μεταπτυχιακή εργασία Π.Δ.Μ 2015 «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΒΟΪΟΥ (ΑΝΑΣΕΛΙΤΣΗΣ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ»”.

Σημαντικές πληροφορίες έλαβα από την έκδοση «Γνωριμία με το Νομό Κοζάνης» του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών της Π.Ε Κοζάνης και βιβλία για τους οικισμούς που εκδόθηκαν από φιλίστορες και πολιτιστικούς συλλόγους.

Δήμος Βοΐου: Ο Δήμος Βοΐου με έδρα τη Σιάτιστα και ιστορική  έδρα τη Νεάπολη, πληθυσμός 18.386 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού  κατοικιών  το 2011, απαρτίζεται από τη Δημοτική Ενότητα Ασκίου με έξι τοπικές κοινότητες  και ισάριθμους οικισμούς, τη Δημοτική Κοινότητα Νεαπόλεως με 20 τοπικές κοινότητες με 26 κατοικημένους οικισμούς και την Παναγία Χορηγού (λειτούργησε ως τόπος παιδικών κατασκηνώσεων) με 0 κατοίκους, τη Δημοτική κοινότητα Πενταλόφου με τέσσερις τοπικές κοινότητες και ισάριθμους κατοικημένους οικισμούς, τη Δημοτική Ενότητα Σιάτιστας  με τρεις τοπικές κοινότητες και πέντε κατοικημένους οικισμούς εκ των οποίων ο ένας η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μικροκάστρου και τη Δημοτική Ενότητα Τσοτυλίου με 26 τοπικές κοινότητες και 35 κατοικημένους οικισμούς και δύο ακατοίκητους το Παρόχθιον και το Ρόκαστρον. Σύνολο κατοικημένων οικισμών 76, ακατοίκητοι 3.

Διατελέσαντες δήμαρχοι του Δήμου Βοΐου: Παναγιώτα Ορφανίδου – Παπακωνσταντίνου (2011-2014). Δημήτριος Λαμπρόπουλος (2014-2019). Χρήστος Ζευκλής (2019-…).

Γενικά για το Βόιο: Η περιοχή του Βοΐου περιβάλλεται από τα όρη Άσκιο και Βόιο. Εντυπωσιάζουν τα πέτρινα γεφύρια, τα πέτρινα σχολεία, τα πετρόκτιστα σπίτια.

Ονομαστοί οι τόποι λατρείας σε κάθε οικισμό, όπως τα μοναστήρια της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Μικρόκαστρο, Αγίας Τριάδας στο Βυθό (1793), της Μεταμορφώσεως στο Δρυόβουνο (1622), Αγίου Αθανασίου Ζηγκοβίστης στη Δαμασκηνιά (1629), Μονή Αγίου Αθανασίου στην Εράτυρα (1797). Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Σισάνι (1662).

Ονομαστά τα γεφύρια που έστησαν οι πετράδες του Βοΐου: Ανθοχωρίου, Βελανιδιάς. Κοιλαδίου, Κριμηνίου, Μόρφης, Ντέρη στον Πεντάλοφο, το Πετρογέφυρο  στην Τριάδα, Ροδοχωρίου, Σβόλιανης, Χρυσαυγής, Πελεκάνου.

Σύμφωνα με τον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Ανασελίτσης του έτους 1915  δεκαπτά (αρ.17)  οικισμοί κατοικούνταν από Μουσουλμάνους  και δεκατρείς οικισμοί ήταν μεικτοί, κατοικούνταν από μουσουλμάνους και χριστιανούς. Οι μουσουλμάνοι ήταν Έλληνες, μιλούσαν όλοι ελληνικά και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας  αλλαξοπίστησαν (Έμειναν γνωστοί ως Βαλαάδες).

Άνθρωποι ευφυείς, ανήσυχοι, δεν τους χωρούσε ο τόπος, από  τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ξενιτεύτηκαν στην Κωνσταντινούπολη, Αμερική. Εκεί ιδρύουν Αδελφότητες με σκοπό την εκπαιδευτική και οικονομική αναβάθμιση των οικισμών με αποκορύφωμα την ίδρυση και λειτουργία του γυμνασίου Τσοτυλίου (1873).

Εντυπωσιάζουν οι ευεργέτες της Σιάτιστας, ο Τραμπατζής χρηματοδοτεί το ομώνυμο γυμνάσιο, ο Τσίπος σχολείο τεχνικής εκπαίδευσης, οι αδελφοί Παπαγεωργίου το νυν γυμνασιακό συγκρότημα, κλινική στη Θεσσαλονίκη. Ο Παπανικολάου το μουσικό γυμνάσιο, ο Κακουλίδης χρηματοδοτεί σχολεία, ο Μανούσης τη βιβλιοθήκη.

Στον ακριτικό Πεντάλοφο η οικογένεια Καρούτα χτίζει σχολεία, δημόσια κτήρια.

Από τα μεγαλύτερα παζάρια επί Τουρκοκρατίας και μετά ήταν αυτό του Τσοτυλίου.

Σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην Κοζάνη και κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Δεν ξεχνούν  τον τόπο τους.  Στήνουν γέφυρες ιδρύοντας πολιτιστικούς συλλόγους, δι-

οργανώνουν εκδηλώσεις στα χωριά των δίνοντας χαρά στους λιγοστούς ανθρώπους που έχουν μείνει.

Στην οικονομική ζωή σημαντική θέση κατέχει η γουνοποιϊα στη Σιάτιστα, η κτηνοτροφία, η καλλιέργεια αρωματικών φυτών.

Περιεχόμενα του βιβλίου

1) Αγίασμα,το (Λατόριστα) 2) Αγία Σωτήρα,η (Σβόλιανη) 3) Άγιοι Ανάργυροι,οι (Βρόστιανη) 4) Άγιος Θεόδωρος,ο (Τσάριστα) 5) Αηδονοχώριον,το 6) Αλιάκμων,ο (Βρατίνιον, Παληούριον) 7) Ανθούσα,η (Ρέζνη) 8) Ανθοχώριον,το (Τσακνοχώριον) 9) Αξιόκαστρον,το (Σουρδάνιον) 10) Απιδέα,η (Λώπες,Ανάργυροι) 11) Ασπρούλα,η (Βελίστη) 12) Αυγερινός,ο (Κωστάντσικον) 13) Αχλαδέα,η (Μαζγκάν, Αχλαδιά) 14) Βελανιδιά,η (Σταμπάδες) 15) Βουχωρίνα,η (Μποχωρίνη) 16) Βροντή,η (Βρόντιζα) 17) Βυθός,ο (Ντόλος) 18) Γαλατινή,η (Κωντζικόν) 19) Γλυκοκερασέα,η (Τσιαραπιανή) 20) Δαμασκηνιά,η (Βεδυλούτσιον) 21) Δαφνερόν,το (Βαΐπεση) 22) Δάφνη,η (Δράμιστα, Μακρυπλαγιά) 23) Δίλοφον,το (Λιμπόχοβον, Βραχοπλαγιά) 24) Διχείμαρρον,το (Ρέντα) 25) Δραγασιά,η (Δίσλαπον) 26) Δρυόβουνον,το (Δρυάνοβον) 27) Εράτυρα,η (Σέλιτσα, Κατωχώρι) 28) Ζώνη,η (Ζάντσικον, Γερακοχώρι) 29) Καλλιστράτιον,το 30) Καλονέρι, το (Βρογγίστα) 31) Κλεισώρεια,η (Τραπατούστιον) 32) Κλήμα,το (Φραγκάτσι) 33) Κοιλάδιο,το (Τσαβαλέρι) 34) Κορυφή,η (Μπόρσια) 35) Κριμήνιον,το 36) Κρυονέριον,το (Δέβλα) 37) Λευκάδι,το (Βίνιανη) 38) Λεύκη,η (Σιρότσιανη) 39) Λευκοθέα,η (Χουτούριον) 40) Λικνάδες,αι 41) Λούβρη,η 42) Λουκούμιον,το 43) Μελιδόνιον,το 44) Μεσόλογγος,ο (Μεσολογγόστιον) 45) Μικρόκαστρον,το (Τσιρούσινον) 46) Μολόχα,η (Γκινόσιον) 47) Μόρφη,η (Μοιρασάνη) 48) Νάματα,τα (Πιπιλίστα) 49) Νεάπολις,η (Λειψίστα) 50) Ομαλή,η (Πλάζουμη) 51) Παλαιόκαστρον,το 52) Πανάρετη,η 53) Πελεκάνος,ο (Πέλκα) 54) Πεντάλοφος,ο (Ζουπάνιον, Πετρόβουνος) 55) Πεπονιά,η (Λάη) 56) Περιστέρα,η (Μαρτίτσιον) 57) Πλακίδα,η (Λαμπανίτσα) 58) Πλατανιά,η (Μπουμπούτσιον) 59) Πολυκάστανον,το (Κλεπίστιον) 60) Πολύλακκον,το (Κύναμη) 61) Πυλώριον,το (Πυλωρή) 62) Ροδοχώριον,το (Ραδοβίστιον,Κρυφόν) 63) Σήμαντρον,το (Λαμπάνοβον) 64) Σιάτιστα,η 65) Σισάνιον,το 66) Σκαλοχώριον,το (Σκαλοχώριον ή Τσουκαλοχώριον) 67) Σταυροδρόμιον,το (Πλαζόμιστα) 68) Στέρνα,η (Σολομίστιον) 69) Τραπεζίτσα,η 70) Τριάδα,η (Πέτσιανη) 71) Τσοτύλιον,το 72) Φυτόκιον,το 73) Χειμερινόν,το (Βάιπες) 74) Χορηγός,ο (Χοριβόν) 75) Χρυσαυγή,η (Μοιραλή, Στρογγυλόν) 76) Μ.Κ Θ.Μικροκάστρου 77) Παναγια Χορηγού 78) Παρόχθιον (Συγκόλιον) 79) Ρόκαστρον 80) Φωτογραφίες Σχολείων 81) Βιβλιογραφία

ΒΙΒΛΙΑ ΕΚΔΟΘΕΝΤΑ

1. “Η συμβολή των Δυτικομακεδόνων στην Επανάσταση του Γένους-Πορεία προς την ανεξαρτησία. Για τη γιορτή της 25^ης Μαρτίου”. Κοζάνη 2005.σ.28
2. “Προτομές Ανδριάντες Μνημεία Κοζάνης”. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης. Κοζάνη 2006 σ.240
3. “Οι οικισμοί της Ανασελίτσης το 1922”. Δήμος Ασκίου. Κοζάνη 2006. σ.102
4. “Δυτική Μακεδονία 1912-1915”. Αθλητικός- Εκπολιτιστικός Σύλλογος Μηλέας (Μυλωτίνη) Κοζάνης “Ο ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ” Κοζάνη 2009. σ.160
5. “Δυτική Μακεδονία 1916-1917”. Γρεβενά 2009. σ.160.
6. “Εξαρχος Γρεβενών”. Επιμορφωτικός-Εξωραϊστικός- Εκπολιτιστικός Σύλλογος Εξάρχου Γρεβενών “Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ”. Έξαρχος Γρεβενών 2011  σ.304

7.1^ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης-Γ.Κονταρή 1900-2011. Κοζάνη 2011 σ.207.

8. 17^ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης 1987-2011. Κοζάνη 2011. σ. 106
9. “Παλαιόκαστρον Κοζάνης”. Επιμορφωτικός- Εξωραϊστικός-Εκπολιτιστικός Σύλλογος Εξάρχου Γρεβενών “Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ”. Παλαιόκαστρον Κοζάνης 2014.σ.96
10. “Οικισμοί Γρεβενών” Κοζάνη 2018 σ.386

11.Δαφνερόν Κοζάνης Κοζάνη 2022 σ.118

12.Οικισμοί Δήμου Κοζάνης Κοζάνη 2022 σ.226

13.Οικισμοί Δήμων Σερβίων-Κοζάνης Κοζάνη 2022 σ.176

14. Οικισμοί Δήμου Εορδαίας-Κοζάνης Κοζάνη 2022 σ.146

15.Οικισμοί Δήμου Βοΐου Κοζάνης Κοζάνη 2022 σ. 336

16. Περιοδικό ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ. Επιμορφωτικός-Εξωραϊστικός- Εκπολιτιστικός Σύλλογος Εξάρχου Γρεβενών “Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ”. Έξαρχος Γρεβενών.

Επιμελητής Έκδοσης, πρόεδρος του συλλόγου: 1^ο Τεύχος 2009 σ.64, 2^ο Τεύχος 2010 σ.80, 3^ο Τεύχος 2011 σ.80, 4^ο Τεύχος 2012 σ.96, 5^ο Τεύχος 2013 σ.160, 6^ο Τεύχος 2014 σ.96