Όταν φεύγει από τη ζωή ένας άνθρωπος χωρίς να έχει αφήσει διαθήκη, πολλοί συγγενείς βρίσκονται ξαφνικά αντιμέτωποι με μια σειρά διαδικασιών που συχνά αγνοούν. Δεν χρειάζεται πανικός — ο νόμος προβλέπει με σαφή τρόπο ποιοι κληρονομούν και με ποια σειρά. Αρκεί να γνωρίζουμε μερικές βασικές αρχές.
1) Τι σημαίνει “χωρίς διαθήκη”
Αν κάποιος πεθάνει χωρίς να έχει συντάξει διαθήκη, η περιουσία του δεν “μένει μετέωρη”. Σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται η λεγόμενη εξ αδιαθέτου διαδοχή: δηλαδή, η κληρονομιά μοιράζεται αυτόματα σε συγκεκριμένα πρόσωπα, σύμφωνα με τη σειρά που ορίζει ο νόμος. Δεν χρειάζεται να υπάρχει κάποιο έγγραφο, ούτε να έχει δηλωθεί κάποια επιθυμία. Ουσιαστικά, το κράτος καθορίζει ποιοι θεωρούνται πιο κοντινοί συγγενείς και τι ποσοστό παίρνει ο καθένας.
2) Ποιοι κληρονομούν και με ποια σειρά
Ο νόμος χωρίζει τους συγγενείς σε “τάξεις”: Πρώτοι είναι τα παιδιά του θανόντος και ο/η σύζυγος. Αν δεν υπάρχουν παιδιά, ακολουθούν οι γονείς και τα αδέλφια. Εάν δεν ζει κανείς από αυτούς, τότε η περιουσία περνά σε πιο μακρινούς συγγενείς, μέχρι και τα ξαδέλφια. Αν δεν υπάρχει κανένας συγγενής, η περιουσία περιέρχεται στο Δημόσιο. Ενδεικτικά, αν ένας άνθρωπος πεθάνει αφήνοντας σύζυγο και δύο παιδιά, ο/η σύζυγος παίρνει το 1/4 και τα παιδιά μοιράζονται τα υπόλοιπα 3/4 εξίσου.
3) Πότε χρειάζεται αποποίηση
Η κληρονομιά δεν είναι πάντα “δώρο”. Αν ο αποθανών είχε χρέη, οι κληρονόμοι κινδυνεύουν να τα “κληρονομήσουν” μαζί με τα περιουσιακά στοιχεία. Γι’ αυτό υπάρχει το δικαίωμα αποποίησης – δηλαδή, να δηλώσεις ότι δεν αποδέχεσαι την κληρονομιά. Προσοχή όμως: αυτό πρέπει να γίνει μέσα σε 4 μήνες από τη μέρα που έμαθες για τον θάνατο, ή μέσα σε 1 χρόνο αν κατοικείς στο εξωτερικό. Αν δεν κάνεις τίποτα, θεωρείται ότι την αποδέχθηκες.
4) Τι έγγραφα χρειάζονται και πού να απευθυνθείτε
Για να ξεκινήσει οποιαδήποτε διαδικασία, χρειάζονται μερικά βασικά πιστοποιητικά: Ληξιαρχική πράξη θανάτου, πιστοποιητικό πλησιεστέρων συγγενών και πιστοποιητικό μη δημοσίευσης διαθήκης. Όλα αυτά εκδίδονται πλέον ηλεκτρονικά μέσω gov.gr ή από τα ΚΕΠ. Στη συνέχεια, ο δικηγόρος μπορεί να σας καθοδηγήσει στα επόμενα βήματα: αποδοχή, μεταγραφή στο Κτηματολόγιο, φορολογικές δηλώσεις κ.ά.
5) Πώς αποφεύγονται οι οικογενειακές διαμάχες
Το πιο συχνό πρόβλημα σε υποθέσεις κληρονομιάς δεν είναι η γραφειοκρατία αλλά οι παρεξηγήσεις μεταξύ συγγενών. Η πιο σίγουρη λύση είναι η σύνταξη διαθήκης όσο ο άνθρωπος είναι εν ζωή. Η διαθήκη μπορεί να είναι χειρόγραφη, συμβολαιογραφική ή μυστική, και επιτρέπει στον καθένα να κατανείμει την περιουσία του όπως επιθυμεί, αποφεύγοντας μελλοντικές συγκρούσεις. Μια σωστά διατυπωμένη διαθήκη, με τη βοήθεια νομικού, μπορεί να γλιτώσει την οικογένεια από χρόνια εντάσεων και δικαστικές περιπέτειες.
Συμπέρασμα:
Η απώλεια ενός ανθρώπου είναι πάντα δύσκολη. Όμως, με σωστή ενημέρωση και έγκαιρη νομική καθοδήγηση, τα ζητήματα της κληρονομιάς μπορούν να διευθετηθούν με ηρεμία και διαφάνεια — χωρίς να γίνουν αιτία οικογενειακής σύγκρουσης.
⚖️ Σημείωση: Τα παραπάνω ισχύουν με βάση το σημερινό νομικό πλαίσιο. Αναμένεται η ψήφιση και δημοσίευση νέου νόμου για το κληρονομικό δίκαιο, ο οποίος πιθανότατα θα τεθεί σε ισχύ μετά την 1/1/2026, αν όχι αργότερα. Μετά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου, ενδέχεται να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στις ρυθμίσεις που αναφέρονται παραπάνω.
Για περισσότερες πληροφορίες ή για νομική καθοδήγηση σχετικά με ζητήματα κληρονομιάς, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας στο τηλέφωνο 24630 55501 ή μέσω email στο [email protected].
Στέφανος Τσίκας –
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω
D.E.A. Δίκαιο των επιχειρήσεων
και των εταιριών
Paris I, Panthéon – Sorbonne
Πτολεμαίων 12, 50200 Πτολεμαΐδα |
Τηλ. 6976684507 |
Email: [email protected] |
www.tsikaslaw.eu
